Қарапайым эмоциялар

Қарапайым эмоциялар - адамның көбінесе органикалық қажеттерінің орындалуына байланысты туындайды. Мысалы, күрделі түрлеріне: көңіл, аффект, құмарлық эмоцияларды кіреді. Айтылған эмоциялардың барлығына ортақ басты бір ерекшілігі - оларда сан алуан мәнерлі қозғалыстардың болып отыратындығы. Чарльз Дарвин осы күнгі адамда байқалатын мәнерлі қозғалыстардың біразы біздің ерте кездегі ата-бабалаларымыздың тіршілігіней елеулі орын алған әрекетін қалдығы екендігін айтады. Мәселен, қатты ашу кернеген адам кейде жұдырығын түйіп тістенеді, қабағын түйіп бұлығады, демін әзер алып, танаулы дел-дейіп кетеді, жүрегі тарс-тарс соғады. Осындай мәнерлі қозғалыстардың әрқайсысының өзінше шығу тарихи бар. Жоғарыда келтірілген мысалдан жаумен (жабайы аңдармен) айқасқа түсейін деп тұрған адамның кел бетін, даярлық белгісін байқауға болады. Ертедегі адамдар жабайы аңдармен арпалысқа түсердің алдында денесін соған бейімдеп алып, сонан кейін айқасатын болған.

Қазіргі адамдар үшін мұндай көріністер дөрекі, ебдейсіз қимылдар болып танылады. Мұндай ебдейсіз қимылдар мәдениетті адамның қылығына ешбір сыйымсыз сипат. Бұған көбінесе сотқар, ызақор, кекшіл адамдар бір табан жақын тұрады.