Қарағанды ісі

«Қарағанды ісі», «Қарқаралы ісі» - Кеңес өкіметінің 1937-38 ж. жаппай саяси қуғын-сүргін тұсында ұйымдастырған ашық сот процесі.

Қазақстан К(б)П ОК бюросының 1937 ж. 10 қыркүйектегі каулысы негізінде қараша айында Қарағанды қаласында өткізілді. Сот ісінжүргізу Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасы Ш. Бектұрғановқа тапсырылды. Алайда Бектұрғанов тұтқынға алынып, істі Жоғ.арғы Соттың арнаулы алқасы жүргізді. 12 қарашада газеттерде жарияланған «Айыптау қорытындысында» Абдолла Асылбековке (Қарағанды облаткомының бұрынғы төрағасы), Нұрғали Нұрсейітовке (Қазақстан К(б)П Қарағанды обкомының бұрынғы екінші хатшысы) және Мансұр Ғатаулинге (Қаз К(б)П Қарқаралы округкомының бұрынғы екінші хатшысы) 1934 ж. жаңадан ұйымдастырылған Қарқаралы округіндезиянкестік әрекет істеген қонтррев. ұлтшыл ұйым құрды деген айып тағылды. Ұйымды Мәскеуде Т. Рысқұлов, Н. Нұрмақов, С. Қожанов, Алматыда С. Сейфуллин, Ұ. Құлымбетов, Ж. Сәдуақасов жетекшілік еткен кеңеске карсы орталықтар басқарды делінді. Айыптаушылардың тұжырымдауынша ұйымның негізгі мақсаты — Қазақстанда Кеңес өкіметін құлату, КСРО құрамынан шығарып, буржуазиялық мемлекет құру болған. Осы мақсатқа сәйкес ұйым Қарқаралы округі мен Қарағанды облысында жасырын және ашық түрде компартияның ұлт саясатына карсы күресті, партияның кадр саясатын бұзып, жауапты қызмет орындарына өз адамдарын қойып, ұжымшар, кеңшар, МТС-тарды бүлдіруге бағытталған жұмыс жүргізді, егін және мал ш-тарында зиянкестік жасады, серіктестерді ауыл шаруашылығы артельдеріне көшіру шараларын нәтижесіз жүргізді, қаржы, салық, құрылыс т. б. салалардағы жоспарлардың орындалуына кедергі жасады, саяси-экономикалық, әлеуметтік науқандар аяғына дейін жеткізілмеді, табы жат идеологиялық ықпал жүргізді деп қараланды. Ұйымдағылар өздерінің кеңеске қарсы күресіне оңшыл-солшыл оппортунистік топтар троцкистер мен бухариншілер, жер ауып келген «халық жауларымен» бірлесе кимыл жасаған болып шықты. Тергеу үстінде айыпталушылардың Ж. Сұлтанбеков, 3. Төреғожин, Ә. Мақатов, Н. Байсалықов (Қоңырат аупорткомының хатшысы), Тоқтаров (Шет аупарткомының хатшысы), Мұхаметшин, Бірмұхамбетов т. б. қайраткерлермен байланыс жасағандығы «анықталып», есімдері аталғандар қамауға алынды.

Жасанды айыптар бойынша КСРО Қылмыстық Қодексінің 58-бабының 2, 7, 10 және 11-тармақтары негізінде А. Асылбеков, Н. Нұрсейітов, М. Ғатаулин және ұйым мүшелері делініп, жауапқа тартылған партия-кеңес қызметкерлері Ә. Ізбасаров, М. Ордабаев, П. Шамсудинов ату жазасына кесілді, Ж. Баймолдин (кеңес-партия мектебінің директоры) 15 жылға бас бостандығынан айрылды. 1957 ж. Қарағанды ісі бойынша сотталғандар ресми ақталды.