Қара шақшақ

Қара ШАҚШАҚ (Saxicola caprata) - басқалардан бүкіл денесінің жылтыр қара реңктілігімен ерекшеленетін шақшақ.

Қара шақшақ
Pied bush chat male from Munnar, Kerala, India
Амандық күйі
Least Concern (IUCN3.1)
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Құстар Сабы: Passeriformes Тұқымдасы: Muscicapidae Тегі: Saxicola Түрі: S. caprata
Екі-есімді атауы
Saxicola caprata Linnaeus, 1766
Синонимдері
Pratincola caprata

Биологиялық сипаттама

Оның тек қана бауырының соңғы бөлігі және қанатының жабын қауырсындар бөлігі ақ түсті. Күйттік жасанудағы ересек аталық міне осындай. Аналығының жоны - қызыл қошқыл, құйрықүсті - қызғылтсары, денесінің астыңғы жағы - сары, тек қана тамағы және бауыры - ақшылдау. Көпшілікке онша таныс емес бұл құс туралы кейбір түсініктер оның қылығын былай сипаттайды: «Қара шақшақ қарама- қарсы реңімен, сондай-ақ бұтаның ұшар басында және таста қонақтау әдетімен өзіне көңіл аудартады. Дауысы - құлақ тұндыратын «шақ-шақ» деген тұрақты дыбыс, оны тасты таспен ұрғандағы үнмен салыстыруға болады. Құс мазасызданып, жүйкесі қозған кезде үш буынды «қуит-шақ-шақ» деген дыбыс шығарады. Аталықтар күйттеу кезеңінде әуеге көтеріліп, құсойнақ жасайды. Олар қанатын дірілдетіп, төмен құлдырайды, бұл кезде көтерілген қанаттан ақ теңбілдер айқын көрінеді, бұдан соң құйрығын баяу тарқатады, қанатын бастан жоғары көтеріп, келесі бұтаға төмендей түседі (Птицы Казахстана. Т. 3. 569- бет). Қара шақшақтың тұқымтоптық өмір сүру дағдысы аз зерттелген.

Таралуы

Бұл оңтүстіказиялық шақшақ Қазақстанда тек қана оңтүстікте - Қызылқұм шұратын бойлай және Сырдария аңғарын бойлай Қызылордаға дейін кездеседі. Ылғалды шалғындарда және арықтардың жағасын бойлай, соның ішінде елді мекендерде де, тіпті қала шетінде өмір сүреді.Олар Қазақстанда тек қана оңтүстікте - сәуір-мамырдан тамыздың соңына дейін кездеседі.

Дереккөз

1. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.