Қара қойлы

Қара қойлы

Қара қойлы (Қара-Қоюнлу) – Бахарлу тайпасы бастаған Орта Азиядағы көшпелі түрік – оғыз тайпаларының тобы және солар құрған мемлекет. Қара қойлы тайпасы 13 ғасырдан бастап Диярбекирде, Азербайжанда, кейбір топтары Иракта көшіп қонып жүрген. Қара қойлы әулеті Байрам Қожадан басталады. Ол Жалайыр әулетінен шыққан Уәйіс сұлтанның әмәрә болды, Тебризде тұрды. 1380 жылы Байрам қожа қайтыс болғаннан кейін, оның аласы Қара Мұхаммед Ван қаласын астана етіп, Қара қойлы феодалдық иелігінің негізін салды. 1408 жылы сәуірде Қара Жүсіп Мираншах пен Шахрух әскерлерін талқандады. Сонан соң олар одақтастары Жалайыр әулетіне қауіп төндіре бастады. Қара Жүсіп 1410 жылы тамызда Тебриз маңында Жалайыр әулеті әскерлерін күйрете жеңіп, Азербайжанды, Иракты, Арменияны, басып алды. Құрамына Кура өзенінің оңтүстік жағындағы Азербайжан жерлері, Армения, Курдстан және Арба Ирагы кіретін Қара қойлы мемлекеті құрылды. Астанасы Тебриз қаласы болды. Мемлекет 1468 жыға дейін өмір сүрді. Оның билеушілері қара Жүсіп пен Ескендір Темір әулеті мен Ширваншаһты біржолата бағындыру үшін соғыс жүргізді. Ескендір әкесі өлгеннен кейін қайта бас көтере бастаған Ширванға қарсы үш рет жорыққа шықты, бірақ үшеуі де сәтсіз аяқталды. 1435 жылы темір әулетінен шыққан Шахрух сұлтан Ширваншаһпен бірігіп, Ескендір әскерлерін жеңді. 1437 жылы таққа отырған Жаханшаһ Ширванмен достық қатынаста болуға ұмтылды. Бірақ 1447 жылы Шахрух дүниеден озғаннан кейін, өз тәуелсіздігін жариялады.