Қатысушы:Айвентадор/Ахмет ибн Ханбал
Ахмет ибн Ханбал[* 1] (араб.: أحمد بن حنبل — Ахмад ибн Ханбәл; қараша 780, Бағдат[4][5] — 2 тамыз 855, сол жерде) — сүнни мұсылман ғұламасы, заңгері, теологі, хадистанушысы һәм бүгінгі күнге дейін сақталған төрт фиқһ мектептерінің бірі — ханбали мазһабының негізін қалаушысы[6]. Көзі тірісінде ең ықпалды һәм белсенді ғұлама ретінде мойындалған Ибн Ханбал кейіннен сүнни исламның бүкіл ғылыми салаларына үлесін қосқан «ислам тарихындағы ең ардақты зияткерлердің бірі» атанды[7][8]: ғылыми ортада Ибн Ханбал Құран тәфсирінің және ислам құқығының білгірі ғана емес, сонымен қатар ұлы мухаддис ретінде де құрметтеледі — оның ең танымал шығармасы һәм беделді хадистер жинағының бірі — «әл-Муснад» қазіргі таңға дейін хадистерді зерттеу ғылымына айтарлықтай ықпал етуді жалғастыруда[9].
Ибн Ханбалдың есімі және оған деген көзқарас қазіргі заманда екіжақты болып келеді. Көптеген зерттеушілер Ибн Ханбалды қазіргі сәләфилер мен көптеген консервативті ғұламаларға (Ибн Таймийа, Мұхаммед ибн Абд әл-Уәһһаб және т.б.) үлкен әсер еткен «уаһһабиліктің негізін салушысы» деп санауға болады деп келіседі[10]. Алайда, кейбір ғалымдар Ибн Ханбалдың қағидалары іс жүзінде «уаһһабиліктің орталық доктриналарын құруда нақты рөл атқармады» деп тұжырымдады[11]; сол авторлардың пікірі бойынша, «ескі ханбали беделділерінің діни доктриналары уаһһабилердің көзқарастарынан қатты ерекшеленеді»[11]. Бұған себеп болған фактор, ортағасырлық ханбали әдебиеті әулиелерге, қабірлерге зиярат жасауға, ғажайыптар мен жәдігерлерге сілтемелерге бай болған[12]. Осыған байланысты Ибн Ханбалдың жәдігерлерді пайдалануды қолдауын зерттеушілер «уаһһабилердің көзқарастарымен теологтың ұстанымдары сәйкес келмейді» деп келтіруде[13]. Барлық қарама-қайшылықтарға қарамастан, Ибн Ханбалдың көзқарастары сәләфит ғұламалары мен жақтастарына өте қатты әсер етті және оның консервативті фундаменталистік идеялары сәләфит қозғалысының идеяларымен көп жағдайда сәйкес келеді[10].
Дереккөздер
өңдеу- Түсініктеме
- ↑ Толық есімі Шейх әл-Ислам Әбу Абдуллаһ Ахмад ибн Мұхаммед ибн Ханбал ибн Һиләл ибн Асад ибн Идрис ибн Абдуллаһ ибн Хаййан әш-Шәйбәни әз-Зуһли (араб.: أبو عبد الله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد بن إدريس بن عبد الله بن حيّان السّيباني الذّهلي. Қазақ тілінде бұл есім тарихи түрде Ахмет деп қалыптасқан, дегенмен, бірқатар дереккөздер түпнұсқасына сәйкес Ахмад нұсқасын қолданады[1][2][3].
- Дереккөздер
- ↑ Ахмад Ибн Ханбал. kazislam.kz (31 тамыз 2013). Тексерілді, 4 шілде 2024.
- ↑ Абдулсамат Қасым Сәләфиттер «Ханбали мәзхабындамыз» дейді. Ханбәли мәзхабы мен сәләфиттердің арасында айырмашылық бар ма?. Islam.kz (2017). Тексерілді, 4 шілде 2024.
- ↑ Салафилер нені көздейді?. Abai.kz Ақпараттық порталы (12 желтоқсан 2010).
- ↑ Roy Jackson, "Fifty key figures in Islam", Taylor & Francis, 2006. p 44: "Abu Abdallah Ahmad ibn Muhammad ibn Hanbal ibn Hilal al-Shaybani was born in Baghdad in Iraq in 780"
- ↑ The History of Persia by John Malcolm – p. 245
- ↑ H. Laoust, "Ahmad b. Hanbal," in Encyclopedia of Islam, Vol. I, pp. 272-7
- ↑ Mohammed M. I. Ghaly, "Writings on Disability in Islam: The 16th Century Polemic on Ibn Fahd's "al-Nukat al-Ziraf"," The Arab Studies Journal, Vol. 13/14, No. 2/1 (Fall 2005/Spring 2006), p. 26, note 98
- ↑ Holtzman, Livnat, “Aḥmad b. Ḥanbal”, in: Encyclopaedia of Islam, THREE, Edited by: Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson.
- ↑ 1st ed., Cairo 1311; new edition by Aḥmad S̲h̲ākir in publ. since 1368/1948
- ↑ a b Bearman, Bianquis, Bosworth, van Donzel, Heinrichs, P. , Th. , C.E. , E. , W.P. (1960). "Aḥmad b. Ḥanbal". In Laoust, Henri (ed.). Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill. ISBN 9789004161214. Мұрағатталған (5 қараша 2021). Тексерілді, 5 қараша 2021. "Founder of one of the four major Sunnī schools, the Ḥanbalī, he was, through his disciple Ibn Taymiyya [q.v.], the distant progenitor of Wahhābism, and has inspired also in a certain degree the conservative reform movement of the Salafiyya." (ағыл.)
- ↑ a b Michael Cook, “On the Origins of Wahhābism,” Journal of the Royal Asiatic Society, Third Series, Vol. 2, No. 2 (Jul., 1992), p. 198
- ↑ Christopher Melchert, The Ḥanābila and the Early Sufis, Arabica, T. 48, Fasc. 3 (Brill, 2001); cf. Ibn al-Jawzī, Manāqib al-imām Aḥmad, ed. ʿĀdil Nuwayhiḍ, Beirut 1393/1973
- ↑ Gibril F. Haddad, The Four Imams and Their Schools (London: Muslim Academic Trust, 2007), p. 390