Қатысушы:Daniyar/зертхана/Begim Ana

Бегім ана туралы аңыз (Қазақша)

Бегім ана мұнарасы – шамамен X-XII ғасырлардан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Әкесінен бұрын қызына салынған ескерткіш. Бегім ана мұнарасы – адалдық пен әділдіктің символы. Тарихта болған адам, деректерде ХІ ғасырда өмір сүрген делінеді. Ол оғыз-қыпшақ заманындағы әрі батыр, әрі діндар болған Қарабура әулиенің қызы. Бегім көрген адам көз алмай қарайтын өте көрікті бойжеткен болған деседі. Айдай сұлу аруға сөз салған серілер де аз болмаған. Бегім ана Селжұқ мемлекетінің ханы Санжар сұлтанның әйелі. ХІ ғасыр тұсында оғыздар тайпасының билеушісі Мәлік шахтың патшалық құрған тұсында Селжұқтар елі әбден кемеліне келген екен. Мәлік шах өлгеннен соң таққа оның баласы Санжар отырады. Санжар астанасын Хорасан қаласынан Сыр бойындағы Жанкент қаласына көшіріп орналастырады да, бұл шаһарды мықты бекініске айналдырады. Ол аң аулап, сейіл құрғанды ұнатады екен. Сөйтіп жүріп Созақ маңайында өмір сүрген Қарабура әулиенің қызы Бегім сұлуға үйленеді. Санжар хан аңға шығып бара жатып үйінде қалып қойған қанжарын әкелуге құлын жұмсайды. Құл ханның жұмсағанын айтып, Бегім сұлудан қанжарды беруін өтінеді. Қанжарды қолына алғанда Бегім сұлудың аппақ қолын көріп құл есінен айырылып құлап қалады. Кешігу себебін түсіндірген құл: «Ханым білегімнен ұстап жібермей қалды», – депті. Санжар ақ-қарасын тексермей Бегім сұлудың оң қолын, оң бұрымын кесіп, оң танауын тіледі де, зынданға тастайды. Келесі күні Қарабура әулие қиналып жатқан қызының түсіне кіріп: «Балам, бұлтартпай шыныңды айт. Ақпысың, әлде қарамысың? Ақ болсаң Аллам жәрдем беріп жараңды жазар, қара болсаң қарғар, тек турасын айт!» – депті. Сонда Бегім жылап тұрып: «Атажан, құдай атымен сіздің алдыңызда ант етемін! Егер, Санжарға қиянат жасасам, Тәңірі атсын, өмірімді қысқартсын. Ақпын, ата!» – деп зар еңірейді. Бұл аян түс текке кетпейді. Осыдан соң Қарабура Санжардың да түсіне кіріп: «Сен де бір балам едің. Егер менің қызым арам болып, саған қиянат істесе, келесі күні сол қолы, сол бұрымы кесіліп, сол танауы тілінген күйде мүгедек болып қалсын! Егер, керісінше болса, қызымның ақ пен қарасын тексермей жаза қолданғанда бір ауыз әділ сөзін айтпаған сенің шаһарыңды тірі адам қалдырмай жылан жұтсын!» – деп қарғап батасын береді. Келесі күні таң ата хан зынданға адам жібереді. Жіберген адамы барса, Бегім баяғы сау қалпында отыр екен дейді. Содан бастап ашу дұшпанға ерік алдырған ханды үрей билейді. Кеш болады. Хан кеңесшілерімен отырғанда іңір уақытысында аспаннан бір мес шаһардың ортасына түсіп жарылады. Местің іші толған жылан екен. Жылан қала сыртына тірі жанды шығармай, шағып өлтіреді. Сонымен жайнап тұрған Жанкент шаһары Санжар сияқты қатыгез ханның кесірінен қас пен көздің арасында опат болады дейді аңыз желісінде. Ал Бегім сұлу болса өз әкесі Қарабура әулиенің көмегімен Бегім ана мұнарасын салдырып: «Мұнан былай еркекті көрмеймін» деп, қалған жұмбақ ғұмырын сол мұнараның ішінде өткізіпті деседі. Ата-бабасының қасиеті дарып, кейін Бегім Ана әулие атанады. Бегім ана мұнарасы ескерткіш ретінде Қазақ жеріндегі алғашқы мұнаралы ескерткіштердің тізіміне кіреді. Қазіргі таңда Бегім ана мұнарасы Қызылорда облысы Арал ауданының аумағында орналасқан. Жергілікті халық Бегім сұлуды тазалықтың белгісі санайды. Елі ардақ тұтқан Бегім сұлу махаббатқа адалдығымен ел аузында әлі сақталған. Бегім Ана мұнарасы аңызға арқау ғана емес, тарихтан хабар беретін әрі аңыз желісіне айтылатын бірден-бір сәулет ескерткіші.

Легенда о Бегим Ана (Русский)

Башня Бегим Ана – памятник архитектуры, сохранившийся с X-XII веков. Памятник построен дочери раньше отца. Башня Бегим Ана – символ праведности и справедливости. Говорят, что человек, вошедший в историю, жил в ХІ веке. Она дочь святого Карабуры, который был одновременно батыром и очень религиозным человеком в период огузов-кипчаков. Говорят, что Бегим была очень красивой девушкой, что люди не могли оторвать с неё глаз. На прекрасную красавицу обратили внимание немало влюбленных. Бегим Ана — жена Санджара Султана, хана государства Сельджуков. Во времена правления Малик-шаха, правителя племени огузов, в XI веке страна сельджуков достигла совершенства. После смерти Малик-шаха на престол взошел его сын Санджар. Он перенес столицу Санджара из города Хорасан в город Жанкент на реке Сыр и превратил этот город в мощную крепость. Он любит охоту и отдых. Тем временем Карабура, живший недалеко от Созака, женился на красавице Бегим Сулу, дочери святого. Санжар Хан отправляет своего раба за кинжалом, оставленным дома во время охоты. Рассказывая о том, что его отправил Кул-хан, просит красавицу Бегим отдать ему кинжал. Взяв в руку кинжал, раб упал, увидев прекрасную белую руку Бегим. Объясняя причину задержки, раб сказал: «Моя госпожа схватила меня за запястье и не отпускала». Санжар поверив своему рабу, отрезает правую руку, правую косу красавицы, прорезает ей правую ноздрю и бросает Бегим в темницу. На следующий день святой Карабура снится в сон своей страдающей дочери и говорит: «Дочка, скажи только правду без колебаний. Ты виновна или не виновна? Если ты не виновна, Бог поможет тебе и залечит твои раны, если ты виновата, то ты будешь проклята, только скажи правду!». Тогда Бегим заплакала и сказала: «Отец, именем Бога, клянусь перед тобой! Если я буду злоупотреблять Санджаром, то Бог пусть меня проклянет и сократит мою жизнь. Я не виновна, отец!» - стонет она. Это видение не будет впустую. После этого Карабура вошёл в сон Санджара и сказал: «Ты тоже был одним из моих детей. Если моя дочь будет нечиста и будет не верна тебе, то пусть на следующий день у нее отнимутся левая рука и левая коса, а левую ноздрю исказят! Если же будет наоборот, и ты не выслушав ни одного довода моей дочери наказал ее не проверив виновата она или не виновата то пусть змея проглотит ваш город, не оставив в живых ни одного человека!» проклял. На рассвете следующего дня Хан отправляет кого-то в темницу. Говорят, что человек, которого послали, пришел и сказал, что Бегим в полном здравии. С этого момента хан, отдавший свою волю гневу, начинает испытывает страх. Но было поздно. Когда хан сидел со своими советниками, с неба в середине города разрывается большой курдюк. Курдюк был полон змей. Змея кусает и убивает всех жителей города, не выпустив ни одного за ее пределы. Легенда гласит, что цветущий город Жанкент будет разрушен таким жестоким ханом, как Санжар. Говорят, что если Бегим была красивой, то с помощью своего отца, святого Карабуры, Бегим построила башню и сказала: «Я никогда больше не увижу мужчину» и провела остаток своей загадочной жизни в этой башне. Святые качества своего предка позже передались Бегим Ана и она стала святой. Башня Бегим Ана включена в список первых башенных памятников на казахской земле как памятник. В настоящее время башня Бегим Ана расположена на территории Аральского района Кызылординской области. Местные жители считают Бегим Сулу символом чистоты. Бегим, которую чтил весь народ, до сих пор на устах народа, как символ верности и прекрасной любви. Башня Бегим Ана – это не только легенда, это единственный памятник архитектуры, который сообщает об истории и рассказывает о легенде.

Legend about Begim Ana (English)

Begim Ana Tower - a monument of architecture, preserved from the X-XII centuries. The monument was built before his father. The Tower of Begim Ana is a symbol of righteousness and justice. It is said that the man who made history lived in the XXI century. She is the daughter of Saint Karabura, who was both a batyr and a very religious man during the Oguz-Kipchak period. It is said that Begim was a very beautiful girl, that people could not take her eyes off her. Many lovers paid attention to the beautiful beauty. She is the wife of Sanjar Sultan, Khan of the Seljuk state. During the reign of Malik Shah, the ruler of the Oguz tribe, in the 11th century the Seljuk country achieved perfection. After Malik Shah’s death, his son Sanjar ascended to the throne. He moved the capital of Sanjar from Khorasan to Jankent on the Syr River and turned it into a powerful fortress. He loves hunting and recreation. Meanwhile, Karabura, who lived near Sozak, married the beautiful Begim Sulu, daughter of the saint. Sanjar Khan sends his slave to retrieve the dagger left at home during the hunt. Saying that Kul Khan sent him, asks the beautiful Begim to give him the dagger. Taking the dagger in his hand, the slave fell, seeing Flee’s beautiful white hand. Explaining the reason for the delay, the slave said: «My mistress grabbed me by the wrist and did not let go». Sanjar, believing his slave, cuts off the beauty’s right arm, right braid, slices her right nostril, and throws Fleeing into the dungeon. The next day, Karabura dreams of her suffering daughter and says: Daughter, tell only the truth without hesitation. Are you guilty or not guilty? If you are innocent, God will help you and heal your wounds, if you are guilty, you will be cursed, only tell the truth!». Then Begum cried and said, Father, in the name of God, I swear before you! If I abuse Sanjar, then God may curse me and shorten my life. I am not guilty, Father!» she groans. This vision will not be in vain. After that, Karabura went into Sanjar’s dream and said, You too were one of my children. If my daughter is unclean and is not faithful to you, let the next day her left hand and left scythe be taken from her and her left nostril distorted! If it is the opposite, and you have not listened to any argument of my daughter punished her without checking the fault she or not guilty then let the snake swallow your city, not leaving a single person alive!» cursed. At the dawn of the next day, Khan sends someone to the dungeon. It is said that the man who was sent came and said that He was in good health. From this moment on, the Khan, who gave up his anger, begins to feel fear. But it was too late. As the Khan sat with his advisors, a big Kurdyuk was torn from the sky in the middle of the city. Kurdyuk was full of snakes. The snake bites and kills all the inhabitants of the city, not letting one out of its limits. Legend has it that the flourishing city of Jankent will be destroyed by a cruel khan like Sanjar. It is said that if Begim was beautiful, then with the help of her father, Saint Karabura, Begim built a tower and said: «I will never see a man again» and spent the rest of my mysterious life in this tower. The sacred qualities of her ancestor later passed to Begim Ana and she became a saint. Begim Ana Tower is included in the list of the first tower monuments on the Kazakh land as a monument. Currently, the Begim Ana Tower is located on the territory of the Aral district of Kyzylorda region. The locals consider Begim Sulu a symbol of purity. Let us flee, which all the people honored, still on the lips of the people, as a symbol of faithfulness and beautiful love. The Begim Ana Tower is not only a legend, it is the only architectural monument that tells about history and the legend.