Қатысушы:Miss MMA/зертхана
АТЛАС детекторы өңдеу
ATLAS (ағыл. A Toroidal LHC ApparatuS) Женевадағы (Швейцария), Еуропалық Ядролық зерттеулер ұйымының CERN-дағы LHC коллайдеріндегі төрт негізгі эксперименттің бірі болып табылады. Эксперимент протон-протон соқтығысуын зерттеуге арналған детекторда жүргізіледі. LHC коллайдеріндегі басқа эксперименттер ALICE, CMS, TOTEM, LHCb және LHCf болып табылады. ATLAS детекторының өлшемдері: ұзындығы - 46 метр, диаметрі - 25 метр, жалпы салмағы - шамамен 7000 тонна. Жоба әлемнің 35 елінен, соның ішінде Ресейден, 165 зертхана мен жоғары оқу орындарынан 2000-ға жуық ғалымдар мен инженерлерді қамтиды. Тәжірибе элементар бөлшектердің, оның ішінде Higgs бозоны және суперсимметриялық серіктестері сияқты аса қарапайым бөлшектерді іздеуге арналған. Физиктер, стандарт модельдың арқасында, АТЛАС және CMS детекторларында жасалған эксперименттер физикаға үлкен үлес қоса алады деген сенімде.
ATLAS ынтымақтастығы, яғни детектор құратын және эксперименттер жүргізетін физиктер тобы 1992 жылы құрылған. LHC зерттеу бағдарламасы негізіндегі программалар, EAGLE және ASCOT, күштерін біріктіре отырып жалпы мақсаттағы детекторды құрастырған. АТЛАС-та жүргізілетін тәжірибелер 1994 жылы ұсынылған және 1995 жылы CERN басшылығымен ресми түрде бекітілген. Осы өткен уақыт ішінде, физиктер топтары әртүрлі университеттер мен елдерден ынтымақтастыққа қосылды. ATLAS ынтымақтастығы қазіргі уақытта бөлшектер физикасындағы ең ірі ресми қауымдастықтардың бірі болып табылады. ATLAS детекторын CERN-дағы жер асты торабында жинау 2003 жылы алдыңғы LEP үдеткіші тоқтағаннан кейін басталды.
ATLAS көп функциялы детектор ретінде жасалған. Детектордың ортасында үлкен Адрон коллайдерының арқасында қарсы протон сәулелері пайда болған кезде, кең спектрлі энергиялары бар түрлі бөлшектер пайда болады. Арнайы физикалық процесті шоғырландырудың орнына, ATLAS бөлшектердің туылуы мен ыдырауынан сигналдардың кең ауқымын өлшеуге арналған детектор болып табылады. Кез-келген жаңа физикалық процестер мен бөлшектердің алатынын формасына қарамастан, ATLAS оларды анықтауға және олардың қасиеттерін өлшеуге мүмкіндік береді. Теватрон немесе үлкен электронды-позитрон коллайдеры LEP сияқты бұрынғы коллайдерлердегі эксперименттерге ұқсас идеяларға негізделген. Алайда, үлкен адрон коллайдерінің бірегейлігі-теңдесі жоқ энергия мен өте үлкен соқтығысу жиілігі ATLAS-ты әлі күнге дейін салынған детекторларға қарағанда үлкен және күрделі детектор етеді.