Қиямет күні сағаты
«Қиямет күні сағаты» (ағылш. Doomsday Clock) — Чикаго университетінің "Атомшы ғалымдар бюллетені" журналы 1947 жылы бастаған солтүстік америкалық бомбасын алғашқы жасаушылардың жобасы.
Журнал мұқабасында түн ортасына қанша минуттар қалғанын көрсететін, сағат және минуттар тілдері бар сағаттың кескіні мерзімді түрде жарияланады. Түн ортасына дейін қалған уақыт халықаралық ахуалдың қаншалықты шиеленістілігін және ядролық қарудың дамуындағы прогресті бейнелейді. Түн ортасының өзі ядролық катаклизм сәтін бейнелейді. Сағат тілдерін ауыстыру туралы шешімді журнал директорларының кеңесі арнайы шақырылған сарапшылар, атап айтқанда Нобель сыйлығының 18 лауреаты көмегімен шығарады.
2023 жылдың басында сағат тілдері ауыстырылды, қиямет түніне бар болғаны 90 секунд қалды - бұл қиямет күні сағаты тарихындағы ең жақын арақашықтық.
Сағаттың минут тілінің өзгерісі
өңдеу
75 жылдық тарихында Сағат тілі жобасы өз орнын 25 рет өзгертті, бастапқыда 1947 жылы бастапқы қойылған орны жеті минут еді. Кариб дағдарысы кезінде (1962 жыл) әлем ядролық соғыстың екі қадам алдында тұрды. Дегенмен, бұл дағдарыс өте жылдам (38 күн ішінде) шешілгендіктен, сағат оған жауап беріп үлгермей, көрсеткіштері өзгеріссіз қалды. 1960 жылдан 1963 жылға дейін сағат тілі жеті минутты көрсетіп тұрды (1963 жылы бұл уақыт он екі минутқа дейін ұзарды).
| Жыл | минут қалды | Уақыт | Өзгерісі | Себебі |
|---|---|---|---|---|
| 1947 | 7 | 23:53 | — | Қиямет күні сағатының орнатылуы |
| 1949 | 3 | 23:57 | −4 | Кеңес Одағы өзінің алғашқы ядролық бомбасын сынақтан өткізді |
| 1953 | 2 | 23:58 | −1 | КСРО мен АҚШ 9 айлық айырмашылықпен өз термоядроық бомбаларын сынақтан өткізді. |
| 1960 | 7 | 23:53 | +5 | Әлемдік қауымдастықтың ядролық соғыстың шынайы қауіп-қатерін саналы түрде мойындауы. |
| 1963 | 12 | 23:48 | +5 | АҚШ пен КСРО ның ядролық қаруды сынақтан өткізуге тыйым салуға келісім жасауы |
| 1968 | 7 | 23:53 | −5 | АҚШ-тың Вьетнам қақтығысына килігуінің күшеюі. Франция мен Қытай өз ядролық қаруларын
жасауы мен сынақтан өткізуі (1960 пен 1964 жылдар), Таяу Шығыстағы, Үндістандағы соғыстардың басталуы |
| 1969 | 10 | 23:50 | +3 | АҚШ Сенатының ядролық қаруды таратпау жайлы келісімді ратификациялауы |
| 1972 | 12 | 23:48 | +2 | |
| 1974 | 9 | 23:51 | −3 | |
| 1980 | 7 | 23:53 | −2 | |
| 1981 | 4 | 23:56 | −3 | |
| 1984 | 3 | 23:57 | −1 | |
| 1988 | 6 | 23:54 | +3 | |
| 1990 | 10 | 23:50 | +4 | |
| 1991 | 17 | 23:43 | +7 | |
| 1995 | 14 | 23:46 | −3 | |
| 1998 | 9 | 23:51 | −5 | |
| 2002 | 7 | 23:53 | −2 | |
| 2007 | 5 | 23:55 | −2 | |
| 2010 | 6 | 23:54 | +1 | |
| 2012 | 5 | 23:55 | −1 | |
| 2015 | 3 | 23:57 | −2 | |
| 2017 | 2:30 | 23:57:30 | −0:30 | |
| 2018 | 2 | 23:58 | −0:30 | |
| 2020 | 1:40 | 23:58:20 | −0:20 | |
| 2023 | 1:30 | 23:58:30 | −0:10 |