Қодырең

Қодырең. Сөз мағынасын «бұрынғы егін орнына жабайыланып шыққан бидай» деп түсіндірме сөздікте біршама дұрыс көрсетілген. «Біршама» деп отырғанымыз, ол тек бидай ғана емес, тары да, сұлы да, ариа да т. б. дәнді егіс бола береді. «Қырманның түбін суырдық, қодырең бидай жұлдық...» (Н. Әбдікәрімова, Сенім.). Бұл сөздің айтылуында да бірізділік жоқ. Орфографиялық сөздікте «қодыраң», Қазақстанның кей жерлерінде «қодірен» болып дыбыстала береді. Бұлай болу — оның парсы тілінен ауысқандығынан. Парсы тіліндегі «ходру(й)» бізге ауысқанда әркім өзінше қабылдаған. Ондағы мағынасы — жабайы өскен, жабайы. Сөз төркінін шындап іздей келгенде, парсы тілінің өзінде оның екі сөзден құралғандығын аңғару қиын емес. Біріншісі, «ход»— біздің тіліміздегі «өз», «өзі» есімдігі орнына қолданылады. Ал екінші сөз «ру» немесе «руй» сөздерінің парсы тіліндегі алғашқы тұлғасы «руйа» болып келеді де, мағынасы — есіп жетілу, өсу. Парсы тілінде осы көрсетілген екі сөз қосыла келгенде, тұлғасы жағынан қысқара түсіп (ходру) мағынасына да сәл өзгеріс енген (жабайы өсетін). Дұрысына сайғанда, біздегі «қодырең» сөзінің шын мағынасы «өзі өсіп жетілетін» дегенді ұғындырады.