Қосжұпаяқтылар

Қосжұпаяқтылар (лат. Diplopoda) – көпаяқтылар класының бір класс тармағы. Жер бетінде кең таралған (тек Антарктидада кездеспейді). 50 мыңға жуық түрі белгілі. Шіріген органикалық қалдықтармен және детритпен (өлексе) қоректенеді. Бұлар орманды жерлердің топырағын түзуде және оны минералмен құнартуда маңызды рөл атқарады. Кейбіреулері өсімдіктердің тамырын зақымдап, зиян келтіреді.

Қосжұпаяқтылар
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Буынаяқтылар (Arthropoda) Кіші жамағаты: Қосжұпаяқтылар (Diplopoda)

Дене құрылысы

• Дене тұрқы цилиндр пішінді, дөңес-шығыңқы немесе шар тәрізді қалың хитинді кутикуламен қапталған.
• Аяғы 12 жұптан (шыбыққұйрықтыларда) 375 жұпқа дейін (тропиктік кивсяктарда) жетеді. Алдыңғы 2 – 4 сегментінде аяғы 1 жұптан, қалғандарында қос жұптан болады (аталуы осыған байланысты шыққан).
• Көп түрінде денесінің әрбір сегментінде орналасқан 1 – 2 улы бездері қорғаныш қызметін атқарады.
• Дамуы анаморфоз немесе гемианаморфоз жолымен өтеді.

Классификациясы

Қосжұпаяқтылардың 13 отряды бар, соның ішінде табиғатта көп таралғандары:

• кивсяктар (Lulіforma)
• шыбыққұйрықтылар (Pselaphognatha)
• сауытты көпаяқтылар (Onіscomorpha), т.б.