Қоян шаруашылығы

Қоян шаруашылығы - қоян өсіріп, оның етін, терісін, түбітін өндіретін сала.

Нанкин қаласында қоян сатып жүрген әйел

Қоян еті нәрлі, шипалы тағам. Қоян терісі жеңіл, жылы, әдемі бас, аяқ киім, галантерея бұйымдарын жасауға жұмсалады. Түбітті тұқымынан жіңішке, жұмсақ түбіт алынады. Ол жылу өткізгіштігі жағынан биязы жүнінің ең жақсысынан кем түспейді. Сонымен қатар ғылыми-зерттеу мекемелері үй қоянын әр түрлі зерттеулер жүргізу үшін пайдаланады. Қоян өсірумен айналысу өте тиімді. Ет және тері үшін өсірілетін тұқымдары жылына 4 рет көжектейді, әр ретте орта есеппен 5 көжек табады. Көжектері тез жетілгіш 65 —70 күнде шағылыстыруға, 100-135 күнде союға жарайды (2-2,5), яғни әр ұрғашы қояннан 20 көжек өсіріп, олардан 40-50 кг ет, 20 тері өндеуге болады. Қоянды 3 жыл шаруашылықта пайдаланады. Қазақстанда қоян өсірумен айналысу солтүстік облыстарда жолға қойылған. Қоянның негізінен үлкен ақ қоян, үлкен сұр қоян, шиншилла тұқымдары өсіріледі.

Үйқояндардың етті, етті-терілі, терілі, және түбітті қолтұқымдары бар.

• Етті-терілі қолтұқымдарға - мардер, шынша(шиншилла), шампан үйқояндары жатады. Қолтұқымдардың дене мөлшері орташа, терісі мен түгі сапалы болады.
• Етті қолтұқымдарға - ақ, сұр, күміс түсті, қара-қоңыр түсті үйқояндары жатады. Олардың денесі ірі, кейбірінің салмағы 7-8 килоға дейін жетеді.
• Терілі қолтұқымдарға - ақкіс, аляска, рекс үйқояндары жатады. Олардың тірідей салмағы 2-3,5 кг. Түгі әдемі және біртегіс. Үйқоянның терісі әдетте боялмай, табиғи түсі, түгі қырқылмай пайдаланады.
• Түбітті қолтұқымдарға - татар, ангор үйқояндары жатады. Түгінің 90-92 пайызы түбіт, қылшығы аз. Мүндай қолтұқымдар түгіннің түсі ақ, қара және көк болып келеді. Әр үйқоянның 360-500 г түбіт алынады.