Қылмыс санаттары
Қылмыс санаттары — қылмыстардың белгілі бір сипатына қарай топтарға бөлінуі.
Қоғамға қауіптілік дәрежесіне қарай онша ауыр емес қылмыстар, ауырлығы орташа қылмыстар, ауыр қылмыстар және аса ауыр қылмыстар болып бөлінеді. Осы санаттарға тиесілігі бойынша жасалған қылмыстың жазасы белгіленеді. Мысалы, онша ауыр емес қылмыстар үшін Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінде ең ауыр жаза — екі жылдан аспайтын бас бостандығынан айыру; ал аса ауыр қылмыстар үшін — он екі жылдан бастап, өмір бойына дейінгі бас бостандығынан айыру.
Қол сұғу объектісі бойынша қылмыстардың жіктелуін Қылмыстық кодекстің ерекше бөлігінен көре аламыз. Онда қылмыстар 18 тарауға топталып келтірілген. Мысалы, жеке адамға қарсы қылмыстар, меншікке қарсы қылмыстар, қоғамдық қауіпсіздікке қарсы қылмыстар, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар, т.с.с.
Бұл нормативті, яғни заңмен белгіленген жіктелу. Ғылыми тұрғыдан жасалса, онда бұл доктриналық жіктелу болады.
Мәселен, қылмыстық құқықта жай қылмыс және күрделі қылмыс деген жіктелім бар. Оның ішінде күрделі қылмыстарға құрамдас, жалғаспалы, созылмалы қылмыстар кіреді. Мысалы, құрамдас қылмыс — бұл бірнеше әрекеттен (әрекетсіздіктен) құралатын, егер олардың әрқайсысын бөлек-бөлек қарастыратын болсақ, дербес қылмысты құрайтын, бірақ ішкі бірлігіне қарай бір қылмыс ретінде қарастырылатын қылмыстар.[1]
Криминологияда қылмыстарды қылмыскерге байланысты бөлу немесе жасау әдісі бойынша бөлу деген де бар.