Құқықтардан айыру

Заңдарда құқықтардан айырудың мынадай түрлері көзделген: белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру, ата-ана құқықтарынан айыру, арнаулы құқықтардан айыру.

Бас бостандығынан айыру

Сотталушыны колония-қонысқа жіберу, жалпы, қатаң, ерекше режимдегі түзеу колониясына немесе түрмеге отырғызу жолымен оқшаулау.

Өмір бойына бас бостандығынан айыру

2007 жылға дейін өмір бойына бас бостандығынан айыру өмірге қастандық жасалатын аса ауыр қылмыс жасағаны үшін өлім жазасына балама ретінде ғана белгіленді және сот өлім жазасын қолданбауға болады деп ұйғарған жағдайларда тағайындалды. Өмір бойы бас бостандығынан айыру әйелдерге, сондай-ақ он сегіз жасқа толмай қылмыс жасаған адамдарға және үкім шығарылу сәтінде алпыс бес жасқа толған еркектерге тағайындалмайды.

Әлеуметтік құқықтардан айыру

Азаматқа ұсынылған құқықты (аң аулау, қаруды өзімен бірге алып жүру, көлік құралдарын басқару құқығы) пайдалану тәртібін өрескел немесе жүйелі түрде бұзғаны үшін қолданылатын әкімшілік жаза түрі.

Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру

Мемлекеттік қызметте, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында белгілі бір лауазымды иелену не белгілі бір кәсіптік немесе басқа қызметпен (жазалаудың негізгі түрі мен қосымша жазалау түрі ретінде сот тағайындаған жасалған қылмыс пен кінәлінің жеке басының қоғамға қауіптілік деңгейі мен сипатын есепке ала отырып) айналысу құқығынан айыру.

Ата-ана құқықтарынан айыру

1.Егер ата-аналар (олардың біреуі):

• 1)ата-ана міндеттерін орындаудан, оның ішінде алимент төлеуден қасақана жалтаратын болса;
• 2)өз баласын перзентханадан(бөлімшесінен) не өзге де балаларды тәрбиелеу, емдеу немесе басқа да мекемелерден алудан дәлелді себептерсіз бас тартса;
• 3)өздерінің ата-ана құқықтарын пайдаланып қиянат жасаса;
• 4)балаларға қатыгездік көрсетсе, оның ішінде олардың денесіне немесе психикасына зорлық-зомбылық жасаса, олардың жыныстық пәктігіне қастандық жасаса;
• 5)заңдарда белгіленген тәртіппен маскүнемдікпен, нашақорлықпен және уытқұмарлықпен ауырады деп танылған болса, олар ата-ана құқығынан айырылуы мүмкін.

2.Өз балаларының не жұбайының өміріне немесе денсаулығына қарсы қасақана қылмыс жасаған жағдайда ата-аналар (олардың біреуі) ата-ана құқығынан айрылуы мүмкін.