Үй саңырауқұлақтары

Үй Саңырауқұлақтары — базидиомицеттер класы, афиллофоралылар қатарына жататын, ағаштан жасалған әр түрлі бұйымдарды бүлдіретін саңырауқұлақтар тобы. 20-дан астам түрі белгілі. Бұлар әр түрлі ағаштардың түбірінде, діңінде, сүрегінде, бұтақтарында тіршілік етеді. Жемістік денесі ірі, диаметрі 0,5 метрге дейін, түсі ашық сарғыштан қоңыр тат түске дейін өзгеріп отырады. Көлемі мен пішіндері әр түрлі, алғашқы кезде етті, жұмсақ, іркілдек; кейіннен өсе келе қатты қабыршаққа айналады. Үй саңырауқұлақтарының ең зиянды және жиі кездесетін түрі — нағыз Үй Саңырауқұлақтары (Serpula lacrymans). Табиғатта кездеспейді, тек құрылыс ағаштарында тіршілік етеді. Жемісті денесі төсенішке жайылып өсетін жалпақша келген, жұмсақ, шеттері қайырылған, ақ түсті. Бұл саңырауқұлақ тіршілігінен ағаш сүрегінің түсі шіри бастағанда бурыл тартады, кейін айқасқан сызық, төрт бұрышты бөліктерге бөлінген өрнек тәрізді болады. Ақырында ағаш түгел қоңыр түсті ұнтаққа айналып, үгіледі. Ақ Үй саңырауқұлақтары (Coryolus vaporarіus), жемісті дене түзуі өте сирек, көбінесе жұмсақ, жайылған құймақ немесе мақта тәрізді ақ түсті жіпше түрінде болады. Негізінен еденде, үй қабырғаларында ұзындығы бірнеше метрге жететін сұр түсті ризоморфтар (саңырауқұлақ жіптармағына қосылып, қоректік зат өткізетін ірі тармақтар) түзіп өседі. Саңырауқұлақ түскен еден тақтайлары майысып, кей жерлері көтеріліп тұрады, ал төбе тақтайлары төмен қарай иіліп, жарылып, біртіндеп түсе береді. Үй Саңырауқұлақтарымен күресу үшін механикалық және химикалық алдын алу шаралары қолданылады. Құрылысқа пайдаланылатын ағашты әбден кептіріп, фторлы натрийдің 3%-дық, кремний-фторлы натрийдің 2 — 2,5%-дық судағы ерітінділерімен, шайыр және техникалық оксидифенолмен өңдеу қажет.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы" 9 том