Үй қандаласы

Үй қандаласы (лат. Cimex lectularius) – паразит қандалалар тұқымдасына жататын жәндік. Жер шарында кең тараған. Денесі жалпақ, жұмыртқа тәрізді, ұзындығы 4,8 — 8,4 мм. Ересектерінің түсі күрең қызыл, жас дернәсілдері сарғыш болады. Аузы шаншып соруға бейімділігі 3-жұп аяғы артындағы безден жағымсыз иіс шығарады. Құстардың ұяларында, кемірушілердің індерінде тіршілік етеді. Тез көбейіп, оңай таралады, ұзақ уақыт қоректенбей жата алады. Аналығы күніне 12 — 15 жұмыртқа салып, өсімталдығы бірнеше жүз жұмыртқаға жетеді. Жұмыртқаның жетілуі қоршаған ортаның температурасына байланысты 4 күннен 1 айға дейін созылады. Балаңқұрттары ересек қандалаға айналғанша 5 рет түлейді. Тіршілік ұзақтығы бір жылға жуық. Үй қандаласы адамның, кейбір жылы қанды жануарлардың сыртқы паразиті, қанмен ғана қоректенеді. Күндіз жасырынып жатады. Үй қандаласына қарсы дезинфекцияның әр түрлі шаралары қолданылады.

Үй қандаласы
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Буынаяқтылар Табы: Жәндіктер Сабы: Жартылай қатты қанаттылар‎ Кіші сабы: Қандалалар Ықшам сабы: Cimicomorpha Ұлы тұқымдасы: Cimicoidea Тұқымдасы: Cimicidae Тегі: Cimex Түрі: C. lectularius

Қандаланың үйде пайда болуы және ол қалай көрінеді

Бірде-бір тұрғын үй паразиттердің пайда болуынан сақтандырылмаған. Бұл қан соратын жәндік 0,5 см-ге дейін жетеді және денесі қою сары немесе қоңыр түске боялған. Тегістелген денесі тірі қалуға, кейбір жағдайларда езіліп кетпеуіне мүмкіндік береді (адам ұйқы кезінде бұрылған кезде және т.б.)

Үлкен паразиттердің денесі дөңгелек пішінімен ерекшеленеді, сонымен қатар аз белсенділік танытады. Жәндік көп жағдайда түнде жүреді және ұйықтап жатқан жәбірленушіге (адамға, жануарға) мүмкіндігінше тыныш күйде келіп шабуыл жасайды.

Пәтердегі қандалалардың пайда болу себептері әртүрлі болуы мүмкін, көбінесе адамдар оларды қоғамдық орындардан аяқ киіммен алып жүреді. Бөлмеде тазалық пен гигиенаны сақтау инфекция қаупін азайтуға көмектеседі, бірақ бұл панацея емес.

Қандаланың шағуын қалай тануға болады

Қандаланың үй жағдайында пайда болуы адамның терісінде шағу іздері байқалады. Жаралар жақын орналасқан және тізбек тәрізді болып келеді. Бұл адамның денесінде қандаланың қан соруда қозғалуынан болады. Бір жәндіктен 3-5 жара қалады. Тістеу көбінесе айқын аллергиялық реакцияны тудырады. Мөлшері ұлғаяды және қабынуға ұшырайды, сонымен қатар температураның көтерілуімен бірге жүруі мүмкін.

Бірақ сонымен бірге, кейбір адамдарда шағуға реакция мүлдем көрінбейді. Мұндай жағдайларда шағудың болуы тек кішкене нүктемен дәлелденеді. Дегенмен, зиянкестер селективті түрде қоректенбейді. Тістеуді анықтау әрдайым мүмкін емес, ұйқы кезінде көрпемен жабылмаған тері аймақтары зақымдалады. Көбінесе шағуды бет пен мойыннан, сондай-ақ қолдардан көруге болады.

Жараның ісіну мөлшері, әдетте, 2-5 мм-ге жетеді және қышумен бірге жүреді. Кейбір жағдайларда шағу орындарында локализацияланған күлгін дақтар түрінде асимптоматикалық көрініс болуы мүмкін. Олардың көрінісі бойынша, төсек шағуы есекжемге ұқсайды. Мұндай реакцияларды оянғаннан кейін немесе тістегеннен кейін бірнеше күн өткен соң анықтауға болады. Соңғысы, әдетте, бір аптадан кейін өтеді.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том