Үй қоянын өсіру

Үй қоянын өсіру — ет, тері, түбіт алу мақсатында қоян өсіретін мал шаруашылығының бір саласы.

Қазақстанда жеке үй шаруасында үй қоянын өсіру 1927 — 29 жж. өріс алды. 1970 ж. қоян өсіруші әуесқойлардың ұйымы құрылып, олар жеке адамдардың тұқымдық қоян, азық, зоотехникалық-малдәрігерлік көмек алуларына көмектесті. Үй қояндары өсімтал. Ересек ұрғашы қоян бір жазда 3 — 4 рет (30 күнде бір рет) көжектеп, жылына 40-қа дейін көжек береді. Көжектері тез жетіліп, 4 — 5 айлық кезінде шағылысады. Жылына бір ұрғашы қояннан 60 — 70 кг ет, 1,5 кг түбіт алынады. Қоянның еті дәмді, тез қорытылатындықтан жас балаларға, кәрі адамдарға және асқазан, бауыр ауруларына өте пайдалы. Терісі жеңіл, жылы, әдемі болады. Оны өнеркәсіпте кеңінен пайдаланады. Түбітті тұқымынан жылу өткізгіштігі меринос қойының ең жақсы жүнінен кем түспейтін жіңішке, жұмсақ түбіт алынып, әр түрлі тоқыма бұйымдары дайындалады. Жеңіл терісінен аяқ киім, галантерея бұйымдары, құлағы мен табанынан желім, қарнынан ұлтабар ферменті жасалады. Ғылыми-зерттеу мекемелерінде үй қоянын зертханалық жануар ретінде әр түрлі тәжірибелер жүргізуге пайдаланады. Қоянның етті-терілі тұқымдарына: кеңес мардері, шиншилла, шампань, т.б. жатады. Етті тұқымдарына: үлкен ақ қоян, үлкен сұр қоян, күміс түсті, қара қоңыр, үлпілдек жүнді ақ қоян, т.б., түбітті қояндарға татар қояны және ангор қоянын жатқызады. Ү. қ. ө. гигиенасы — үйшіктерін құрғақ, суық желден таса жерге орналастыру, жаз айларында ұрғашы қоян жатқан жер желдетіліп тұруы, астын үнемі тазалап тұру қажет. [