Үкішілер

Үкішілер 30 мың түрден асатын ең мол тұқымдасқа жатады, және бұл санның үзілді-кесілді емес екендігін де ескерейік.Сабалақ денелі түнгі көбелектердің сұры немесе бурыл ұзын топшылары бар.Толқынды және иір сызықты алабажақ суретке қарап кез келген адам оның бекерге үкі суреті деп аталмағандығына көз жеткізеді. Қанаттарын шатырдай жайып, тыныстап жатқан кезде көбелек ағаш қабығында елеусіз көрінеді.Ал қауіп төнген сәтте ол қанаттарының екінші жұбын жая қояды.Таңғыш кейпіндегі көк немесе қызыл түстер араласқан қанат- көбелектің басты дәрмені.Үкішенің әдеттегі өкілі таңқурай лентасы болып табылады.Оның жұлдызқұрттары емен жапырақтарында жетіледі.Жасыл альпілік үкіше Еуропа мен Азияның таулы қыраттарында ұшырасады.Оның топшысы жасыл түске боялған және иесін альпілік шалғындардың нәрлі шөптерінің тасасында жасыра алады.Ал артқы ақ қанаттары тек ұшқан кезде ғана көзге шалынады. Жалаңаш жасыл жұлдызқұрттар өмірінің үлкен бөлігін топырақта өткізеді.Өсімдіктердің тамырын кеміріп немесе жер бетіндегі сабақтарын азық етеді.Барынша көбейіп, олар көкөністерге айтарлықтай залал келтіреді.Айталық, күздік үкішенің жұлдызқұрттары күздік дақылдың көктеуін жақсы көреді.Жүгеріге, мақтаға жаудай тиеді, осынысымен ауыл шаруашылық қызметкерлеріне аз жұмыс тауып бермейді. Ал қарағай үкішесінің көбеюі қарағай тоғайын құртып кетуі мүмкін.Есесіне Еуразия мен Солтүстік Африканың шөлейт далаларында таралған тегеурінгүл үкішесі дельфиниум (тегеурінгүл) дәмін құныға жейді.Бұл өсімдік бидай егістігін басып кететін арамшөп болғандықтан, көбелектер диқандардың еңбегіне жәрдемін тигізеді.Бірақ жыртылған алқап көбейген сайын тегеурінгүл үкішесі де күрт азайып кетті. Ол да жоғалудың аз-ақ алдында тұр.Үкішенің дене бітімі қатты ерекшеленеді. Олардың ішінде шағын көбелектер басым, бірақ бұл тұқымдасқа Оңтүстік және Орталық Америкада тіршілік ететін үкіше-агриппа да жатады. Самғап бара жатқан үкіше-агриппанын түнгі құс деп ойлап қаласыз.Оның үстіне қанаттарының өрнекті бояуы үкіні еске түсіреді, ал қонақтап отырған көбелекті ағаш қабығынан ажыратып алу қиынның қиыны. Ол қанатын жазғанда ұзындығы 30,8 см-ге жетеді.Тауыскөзді атласпен бірге ғаламшардағы ең ірі көбелек санатына қосылған.Бұл көбелек әлемге кең таралғанына қарамастан, оның өмір сүру салты туралы мәліметтер жоқтың қасы.

Дереккөздер

Балалардың энциклопедиясы РОСМЭН, Жәндіктер, Мәскеу Росмэн 2012.