Үлкен Ақтөбе

Үлкен Ақтөбе — орта ғасырдағы қаланың орны. Жамбыл облысы Мойынқұм ауданы Қызылту ауылынан солтүстікке қарай 6 км жерде орналасқан.

• Алғаш 1948 жылы Орталық Қазақстан археологиялық экспедиция кезінде (жетекшісі Ә.Х. Марғұлан) анықтап, зерттелінді.
• 1982, 1984, 1986 жылдары Қазақ мемлекеттік университеті (қазіргі Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті) археология отряды (жетекшісі М.Е. Елеуов) жоспарын түсіріп, қазба жұмыстарын жүргізді.
• 2000 жылы Оңтүстік Қазақстан кешенді археология экспедиция (жетекшісі К.Байпақов) қайта зерттеді.

Қазіргі орны, бұрыштары әлемнің төрт тарапына бағытталған екі қабаттан тұратын төбе. Астыңғы төбешік орнының көлемі солтүстіктен оңтүстікке қарай 100 м, батыстан шығысқа қарай 90 м, биіктігі 1 м. Төбешіктің ортасында тік төртбұрышты келген, көлемі 50 м, биіктігі 5 м екінші төбешік бар. Онда 8 мұнараның орны сақталған. Төрт мұнара алаңның төрт бұрышына, ал қалған төртеуі екі-екіден солтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс жақтарының ортасына орналасқан. Екінші алаңға кіру есігі шығыс қабырғасы жағында, оңтұстік-шығыс бұрыштағы мұнараға жақын.

1982 — 86 жылдары аралығында жүргізілген қазба жұмыстары нәтижесінде ескерткіштің батыс, оңтүстік-шығыс бөліктерінде ұзындығы 16 м, ені 1 — 1,6 м, тереңд. 6,5 м жерді алатын қазба жүргізіліп, қалашықтың бекініс қабырғалары бес кезеңді қамтитындығы мәлім болды. Қазба барысында табылған құм, құмыра, тағы басқа қыш ыдыстар сынығына қарағанда қаланы тұрғындар 7 — 12 ғасырларда мекендеген.

Сілтемелер:

http://wikimediafoundation.org/wiki/Terms_of_Use