Үшінші қалыпты түр

Үшінші қалыпты түр (ағылш. Third normal form; немесе 3NF) дерекқор нормалауында қатынастың барлық кілт емес атрибуттары кандидат кілттерінен тәуелді болуын тексеруіне арналған қалыпты түр (форма) . 3NFтың екінші қалыпты түрінен айырмашылығы: 3NFтың барлық кілт емес атрибуттары кандидат кілттерінен тәуелді болуы шарт. Сондықтан Bill Kent айтуынша, 3NF тілеуі: " қатынас кілтпен ғана негізделеді, тек қана кілтпен".

Формалдық анықтама

Айтайық:

• ${R}$ қатынас схемасы болсын,
• $F$ бір қатар $R$ ды үстайтын функциялық тәуелділік/функциялық тәуелділіктер болсын
• $X$ - $R$дың бір қатар жиыны болсын
• $A$ - $R$дың атрибуттары болсын

Еғер, әрбір $X\to A$ түріндегі функциялық тәуелділікке төмендегі жағдайлардың біреу сәйкес келсе $R$ үшінші қалыпты түрде болады.

• $A\in X$; деғеніміз, $A$ тривиалды функциялық тәуелділік,
• $X$ суперкілт болса,
• $A$ - $R$ кілтіне кірсе.

кез келген жартылай тәуелділіктегі немесе тразитивті тәуелділіктегі қатынас үшінші қалыпты түріне кірмейді.

Мысал

Мына қатынасты көрелік:

Механикалық бөлшек

Бөлшектің нөмірі (primary key)	Өндірушінің аты	Өндірушінің мекен жайы
1000	Toyota	Park Avenue
1001	Mitsubishi	Lincoln Street
1002	Toyota	Park Avenue

Бұл жерде, өндірушінің мекен жайы қатынасқа кірмейді. Сондықтан өндірушінің мекен жайы бөлек кестеге өз аттрибуттарымен көшірілу керек.

Өндіруші

Өндірушінің аты (primary key)	Өндірушінің мекен жайы
Toyota	Park Avenue
Mitsubishi	Lincoln Street

...бастапқы кесте енді былай болу керек:

Механикалық бөлшек

Бөлшектің нөмірі (primary key)	Өндірушінің аты
1000	Toyota
1001	Mitsubishi
1002	Toyota

Кесте 3NFте болмаса әрбір өндірушінің атына біз артық мекен жай қосуына мәжбір болушедік (Әр өндірушінің атына бір мекен жай емес, әр бөлшектің нөміріне бір бір мекен жай беруге тура келушеді).

Дерекнама

• Ramakrishnan, Raghu and Johannes Gehrke. "Schema Refinement and Normal Forms." Database Management Systems, Third Edition. ISBN 0-07-246563-8. McGraw Hill. тамыз 14, 2002.
• Gupta, Gopal. "Third Normal Form (3NF)." Мұрағатталған 18 ақпанның 2007 жылы. Single Valued Normalization. 1996.

Дерекнама

• Litt's Tips: Normalization
• Rules Of Data Normalization Мұрағатталған 5 тамыздың 2008 жылы.
• Date, C. J. (1999), An Introduction to Database Systems Мұрағатталған 4 сәуірдің 2005 жылы. (8th ed.). Addison-Wesley Longman. ISBN 0-321-19784-4.
• Kent, W. (1983) A Simple Guide to Five Normal Forms in Relational Database Theory, Communications of the ACM, vol. 26, pp. 120–125
• Date, C.J., & Darwen, H., & Pascal, F. Database Debunkings

Сыртқы сілтемелер

• Database Normalization Basics Мұрағатталған 5 ақпанның 2007 жылы. by Mike Chapple (About.com)
• An Introduction to Database Normalization Мұрағатталған 6 маусымның 2011 жылы. by Mike Hillyer.
• Normalization Мұрағатталған 6 қаңтардың 2010 жылы. by ITS, University of Texas.
• A tutorial on the first 3 normal forms by Fred Coulson
• Free PDF poster available by Marc Rettig
• Description of the database normalization basics by Microsoft
• Developing High Quality Data Models Мұрағатталған 21 желтоқсанның 2008 жылы.
• Generic Data Modeling
• The Gellish Language - A Universal Data Structure