Ұзақ жасау

Ұзақ жасау — адамның өмірдің орташа ұзақтығынан едәуір артық жасқа жетуі. Ұзақ жасаушылар деп, 90 жастағы және одан кәрі адамдар саналады. Ұзақ жасаудың негізі физиологиялық қортаюды қамтамасыз ететін бейімделу механизмдерінің әрекеттілігі болып табылады. Ұзақ жасаушыларда қортаю процесі неғүрлым баяу жүреді. Негізгі физиологиялық жүйелердің жас ұлғайған сайын өзгеруі біркелкі жалғасады, организмнің бірқатар жүйелерінің күйі неғұрлым жас адамдардағы осындай параметрлерге шамалас болады (мысалы, қанның морфологиялық және биохимиялық құрамы, жүрек-қан тамырлары, эндокриндік жүйе және орталық жүйке жүйесі күйінің кейбір көрсеткіштері). Ұзақ жасаушыларда жоғарғы нерв қызметінің типі, әдетте, күшті, сабырлы болып келеді. Олар адамға жұғымды, айналасындағы оқиғалар мен құбылыстарға зер салғыш, сергек, ақпейіл болып, жұқпалы ауруларға берік, жоққа барға мазасызданбайтын, өс-жады жақсы, еңбекқор адамдар болады. Ұзақ жасау проблемасындағы ең күрделі мәселелердің бірі — бұл феноменге тұқым қуалаушылық пен орта факторлары ықпалының арақатынасы туралы мәселе. Көптеген геронтологтар ұзақ жасаудың әлеуеттік мүмкіндігі тектік тұрғыға байланысты деп есептейді. Белгілі бір шамада мұның өзі өмір тәжірибесі тұрғысынаң дәлелденген де. Сонымен қатар ұзақ жасаудың әлеуметтік-экономикалық факторларға: материалдық жағдайларға, мәдениет деңгейі мен медициналық қызмет көрсетілуіне, еңбек пен тұрмыс жағдайы мен сипатына, қоғамдағы психологиялық климатқа байланысты екені күмәнсыз. Ұзақ жасаушылардың 50%-ынан астамы ауылдық жерлерде тұрады. Соңғы жылдары қоршаған ортаның ластануының әсері едәуір артып, ұзақ жасаушылар санының азаюы байқалады. Дүние жүзі бойынша, тұтас алғанда, экономикалық жағынан дамыған елдерде ұзақ жасау көрсеткіші едәуір жоғары.