Ұлпабас

Ұлпабас
	; Шейхцер ұлпабасы
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Өсімдіктер;
(unranked)	Дара жарнақтылар;
(unranked)	Commelinids;
Сабы:	Poales;
Тұқымдасы:	Cyperaceae;
Кіші тұқымдасы:	Cyperoideae;
Тайпасы:	Scirpeae;
Тегі:	Eriophorum; L.
түрлері
	18 түрі белгілі

Ұлпабас (лат. Eriophorum) – қияқөлеңдер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Солт. жарты шардың салқын, қоңыржай аймақтары мен ішінара субтропиктік белдеулерінде кездесетін 20-ға жуық түрі бар. Қазақстанда Алтай, Тарбағатай, Жоңғар (Жетісу), Іле, Күнгей, Талас Алатауларының мүк және қияқөлең өскен батпақты жерлерінде, батпақты шабындықтар және қылқанжапырақты ормандардың сазға айналып кеткен жерлерінде өсетін 3 түрі кездеседі:

Биіктігі 10 — 80 см, көп сабақтығы Жапырақтары жіңішке, таспа тәрізді, үш қырлы. Гүлдері көп, қосжынысты, жұқа жаппа қылтандарының қолтығына бір-бірден орналасып, масақ құрайды. Төменгі жаппа қылтанында гүл болмайды. Гүлсерік қылтандары көп, кейде 6, жылтыр, жұмсақ жібек тәрізді, ақ не жирен түсті түктерден тұрады. Жемістенгенде жылдам өсіп үлкейеді де Ұлпабасқа айналады. Аталығы да, аналығы да — үшеу. Мамыр — шілде айларының аралығында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі үш қырлы. Ұ. өскен алқап аппақ немесе жирен түсті болып алыстан көрінеді, шымтезек түзеді. Ұлпабас — бұғы мен бұланның ерте көктемдегі құнарлы азығы; сабағымен су құстары қоректенеді. Жібек тәрізді ұлпаларын жұмсақ затты толтыруға, мақта мен жүнге қоспа ретінде пайдаланады.

Тағы қараңыз

Дереккөздер

“Қазақ Энциклопедиясы”, 9 том.