Ұлы Морав мемлекеті

Ұлы Морав мемлекеті, Морав (Ұлы Морав) князьдігі — 9 — 10 ғасырларда батыс славяндар құрған мемлекет. Өзінің гүлдену кезеңінде қазіргі Моравия, Словакия, Чехия, Лужиц, Паннония, Кіші Польша мен словен жерлерінің бір бөлігін қамтыды.

Астанасы

Велеград қ. болды. Оның орналасқан жері нақты анықталмаған.

Археологиялық зерттеулер және Тарих

Чех және Cловак археологтарының (В.Грубой, И.Поулик, Ф.Калоусек, т.б.) Моравия аумағында жүргізген көптеген қазба жұмыстары Ұлы Морав мемлекетінде жоғары егіншілік мәдениеті мен қолөнердің (қыш құмыра, темірден, шыныдан бұйымдар жасау, зергерлік өнер) дамығандығын, сауданың гүлденгенін дәлелдеді. Археол. деректер Ұлы Морав мемлекетінің Византия, Киев Русі және Қара теңіз жағасындағы мемлекеттермен тығыз байланыста болғандығын айғақтады. Ұлы Морав мемлекетінiң экон. және саяси өмірі қолөнер мен сауданың орт., ақсүйектердің қамалы мен резиденциялары болған — градтарға шоғырланды. Олардың ішіндегі ең маңыздылары: Угерске-Градишке қ-ның түбіндегі Старе-Место, Годонин қ-ның түбіндегі Микульчице, Поганско, Нитра, Девинске, Нова-Вес болды.Тарихи деректер бойынша елдің тұңғыш билеушісі — князь Моймир Қ (830 — 846) болған. Оның кезінде Ұ. М. д-на христиан діні тарала бастады. Моймирдің мұрагері Ростиславтың (846 — 870) тұсында Ұ. М. д. күшейе түсті. Ростислав неміс басқыншылығына қарсы күресте Византиямен (862) одақтасты. 863 ж. Ростиславтың өтініші бойынша Ұ. М. д-на Византиядан славян ағартушылары Кирилл мен Мефодий келді. Олар тәуелсіз славян шіркеуін (869/870) құрды. Ол елдің саяси дербестігін нығайта түсуге қызмет етті. Святополктің кезінде (870 — 894) Ұ. М. д. өзінің ең көлемді аумағына жетті. Бірақ 9 ғ-дың соңында шет аймақтардағы дербес князьдер күшейді. Святополктің өлімінен кейін оның ұлдары — Моймир ҚҚ мен Святополк ҚҚ елді өзара бөлісіп алды. Ұ. М. д-нан Чехия (895), серб-лужичтердің (897) жерлері бөлініп шықты. 906 ж. көшпелі мажарлар Ұ. М. д-на жойқын шабуыл жасап, оның көпшілік бөлігін басып алды. Көп ұзамай Ұлы Морав мемлекеті мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты.

Ciлтемелер :

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том