Ұрық дамуының ұқсастық заңы

Ұрық дамуының ұқсастық заңы, К.М. Бэр өзінің “Жануарлардың дамуы туралы” (1928) деген еңбегінде алғаш рет тұжырымдаған. Ол омыртқалылардың әр түрлі класына жататын жануарлар ұрығының дамуы кезінде бір-біріне өте ұқсас белгілерінің болатынын атап көрсетті. Бэрдің тұжырымы бойынша:

ұрықтың бастапқы кезеңіндегі жануарлардың ірі жүйелік топтарына тән белгілер байқалады. Мысалы, хордалылар типіне тән — хорданың, жүйке түтігінің және жұтқыншақтың екі бүйірінде көптеген желбезек саңылауларының пайда болуы. Ұрық дамуының келесі кезеңдерінде класқа, одан отрядқа тән белгілер пайда болады.
ұрық дамуының соңғы кезеңінде сол жануардың өзіне тән, жеке белгілер қалыптасады.
омыртқалылардың әр түрлі класына жататын жануарлардың ұрықтары дамуының бастапқы кезеңінде ұқсас белгілер байқалып, кейіннен бұл белгілер бірте-бірте жойыла бастайды.
ұрық дамуының бастапқы кезеңінде қалыпты жағдайдан ерекше ауытқулар байқалатын болса, бұл ұрықтың жойылуына әкеледі. Ал ұрық дамуының соңғы кезеңінде пайда болған ауытқулар ұрықтың дамып жетілуіне онша әсер ете алмайды. Әр түрлі жануарлардың ұрығының дамуында ұқсас белгілердің болуын Ч.Дарвин олардың бір-бірімен туыстық жақын екендігін және олардың шыққан тегінің бір екендігін алғаш рет айрықша атап көрсеткен. Ұрық дамуының ұқсастық заңы жер бетіндегі органикалық дүниенің шыққан тегінің бір екендігін көрсететін эволюциялық дәлелдемелердің бірі болып есептелінеді.

Сілтемелер өңдеу

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том