Ұшардың ұлуы

Ұшардың ұлуы — Қорқыттың авторлығында жеткен күй.

Алғаш рет М.Жарқынбековтың «Ғасырлар үні» оқу құралында 1986 жылы жарық көрген. Антологияға кірген күйдің осы түрі нотаға неғұрлым нақты түрінде түсірілген. Аңызын айтып, күйін тартып берген Н.Шәменұлы (1883-1979), жазып алған М.Жарқынбаев.

Күйдің аңызы

Бір жесір кемпірдің жалғыз баласы болады. Ол құс салып, ит жүгірткен саятшы екен. Қашқан аңды құтқармаймын. Ұшар деген тазысы, желмен жарысқан жүйрік аты бар екен. Күндердің күнінде жігіт кенеттен қайтыс болады. Сол кездегі елдің әдет-ғұрпы бойынша, өлікті жерлегеннен кейін жұрт қоныс жаңартып, басқа жерге көшеді екен. Жаңа орынға көшіп келгеннен кейін кемпір баласынан қалған көзі - тазыны іздесе, ол ұшты-күйді жоқ боп шығады. «Ескі жұртта қалған болар!» - деп, ана бұрынғы қоныстарына қайтып келсе, айтқандай-ақ Ұшар иесін қиып кете алмай, мола басында сай-сүйекті сырқырата аспанға қарап ұлып отыр екен. Мұны көрген ана:

«Жалғызымнан айрылдым ,

Қанатымнан қарйылдым

Ұшар, Ұшар, кә, кә...»-

деп аңырайды. Иен далада жалғызының артында қалған ана мен иесінен айрылған тазы - қос мұңлық қосылып күіренеді. Қорқыттың осы оқиғаға айланысты шығарған күйі «Ұшардың ұлуы» деп аталады.