Әзірбайжан баспасөзі

Әзірбайжан баспасөзі – Әзірбайжан тілінде мерзімді баспасөз 19 ғасырдың 30-шы жылдары пайда болды.[1].

Тбилисиде "Тифлис әхбары" ("Тифлис хабары", 1832 жыл), "Гафгазын бу тәрәфинин хәбәрләри" ("Закавказье хабаршысы", 1845 жыл) ресми материалдар жариялап тұрды. "Әкинчи" (1875–77 жылдары), "Кошкул" (1883–91жылдары) газеттері демократиялық баспасөздің негізін қалады. Көрнекті публицист-ғалым М.Шаһтахтлы Тбилисиде шығарған демократиялық бағыттағы "Шэрги–Рус" ("Шығыс Ресей", 1903–05 жылдары) газеті қоғамдық ойдың дамуына елеулі үлес қосты. 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында Бакуде буржуазиялық және буржуазия-либералдық мазмұнда бірнеше газет, журналдар шығып тұрды. 1906 жылы демократ-жазушы Ж.Мамедкулизаде "Молла Насреддин" (1906-31 жылдары) атты демократиялық батыттағы алғашқы сатиралық журнал шығарды. Ол Шығысқа кең тарады. Революциялық қозғалыс өрістеген кезде Бакуде партиялық жасырын "Нина" баспасы (1901–06 жылдары) Маркстік әдебиеттерді, Лениндік "Искра" газетінің көшірмесін және грузин тілінде "Брдзола" ("Күрес", 1901–02 жылдары) газетін шығарып тұрды. 1904 жылы жасырын "һүммәт" ("Жігер"), 1905–06 жылдары большевиктік "Известия Совета рабочих депутатов" және "Дәвәт–Гоч" ("Ұран"), "Бакинский рабочий", "Банвори дизайн" ("Жұмысшы үні", армян тілінде); 1906–07 жылдары "Тәкамул" ("Эволюция"); 1907 жылы "Йолдаш", "Гудок"; 1907–09 жылдары жасырын "Бакинский пролетарий" газеттері шықты. 1905–20 жылдары Әзірбайжанда 400-ден астам газет, журнал шығып тұрды. Әзірбайжанда алғашқы кітап Тебриз қаласында 19 ғасырдың 20 жылы жарық көрді. Кен. өкіметі орнаганнан кейін Әзірбайжан мемлекетттік баспасы (1924 жылы) құрылды. 1968 жылы "Азернешр", "Маариф", "Кәнжлик" т. б. баспалар таралымы 10 724 мың дана 1265 кітап шығарды. Әзірбайжанда барлығы 123 журнал, 121 газет шығады (1968 жыл). Республикалық газеттер: әзірбайжан тілінде – "Коммунист", "Совет кәнди" ("Советтік село"), "Азербайжан кэнжлэри" ("Әзірбайжан жастары"), "Азербайжан муалими", "Азербайжан пионери", "Адабият ве инджесенет" ("Әдебиет және өнер") т. б.; орыс тілінде – "Бакинский рабочий", "Вышка", "Молодежь Азербайджана"; армян тілінде – "Коммунист". Саяси, әдеби, сатиралық журналдар: әзірбайжан тілінде – "Азербайжан коммунист", "Азербайжан гадыны", "Кирпи", "Улдуз", "Азербайжан"; армян тілінде – "Гракан Андрбеджан" ("Әзірбайжан әдебиеті"). Әзірбайжан телеграф агенттігі (АзТАГ) 1920 жылы ұйымдасты. Радиохабар 1926 жылы телевизия орталығы 1956 жылы жұмыс істейді. Радио және телехабарлар әзірбайжан, орыс, армян тілдерінде жүргізіледі.

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақстан Баспагері мен полиграфистері. Анықтамалық. Алматы, "Білім" баспасы. 2005 ж. — 576 бет.ISBN 9965-09-134-Х