Әли әулеті

Әли әулеті — Әли Әбу Тәліптің (Әзірет Әлінің) ұрпақтары. Әлидің бірнеше әйелінен көптеген балалары болған.Олардың ішіндегі ең әйгілілері Мұхаммед пайғамбардың қызы Фатимадан туған Хасан мен Құсайын және Мұхаммед ибн әл-Ханафия. Имамшыл шииттердің мойындаған 12 имамның 10-ы — Құсайын ұрпағынан тарайды. Шииттердің діни-саяси қағидасы бойынша пайғамбарлыққа барабар жоғары өкімет (имамат) бар. Оны “құдай белгілеген”. Осы ережеге сәйкес имам болу Әлиге және оның ұрпақтарына ғана мирас болып қала беруге тиісті. Бүкіл ислам тарихында дерлік Әли әулеті немесе оның жақтастары жоғары билік үшін қарулы және идеологиялық күрес жүргізіп, Әли әулетінің имам болуын жақтап отырды. Бұл ел арасында көптеген соғыс өртіне себеп болып, халифаттың әр бөлігінде Әли әулеті басқарған имамдықтарды тудырды. Шиит имаматы мойындаған он екі имамның тоғызы - әл-Хұсайын тегінен шыққандар. Әли әулетінің имамдыққа ерекше құқығын бекіту үшін Алауийа және олардың жақтастары Исламның бүкіл тарихы бойына қарулы және идеологиялық күрес жүргізіп келді. Әли әулетінің өкімет билігін алуға туыстық құқығы бар деген түсінік басталған қозғалыс шииттердің имамдық өкіметтің құдіреттілігі жайлы мистик, ілім туғызды. Осындай күрес барысында Халифаттың жер-жерлерінде Алауийалар басқарған имаматтар пайда болды. Мароккодағы Әли әулетінен шыққан Ыдырыс ұрпақтары (789 — 926 ж.ж.) Солтүстік Африка, Мысыр, Сириядағы Фатима әулеті (909 - 1171 ж.ж.), Йемендегі Расси әулеті (IX ғ-дың басынан 1281 жылға дейін), Табарстан мен Йемендегі Зайд әулеті (1592 - 1962 ж.ж.) үлкен табыстарға жетті. Қазіргі кезде Әли әулетінің көптеген ұрпақтары барлық мұсылман елдерінде тұрады. Олардың бастарына жасыл сәлде орауға, саид әулеті деп аталуға ерекше құқықтары бар.

Дереккөздер

Қазақстан энциклопедиясы