Әл-Жувейни

Әл-Жувейни (1226 - 6.3.1283) парсы тарихшысы және мемлекет қайраткері. Ата-бабасы Хорасанның Жувейн аймағынан шыққандықтан әл-Жувейни аталған. әл-Жувейни салжұқтар билігі тұсында сахибдиуан (қаржы министрі) қызметін атқарады. 1249 - 1951 ж. Аргунның хатшысы болып, Аргунмен бірге екі рет Моңғолияға барды. Хулагу хан Иранда илькандар әулетін құрғаннан кейін әл-Жувейни Аргуннаң баласымен бірге Хорасанды биледі. 1253 ж. Моңғолдар қиратқан Хабіш (қазіргі Коган қ.) қаласын қайта қалпына келтіру ісіне басшылық етті. Каспий теңізінің оңтүстігінде жасалған жорықта Хулагу ханға еріп жүрген. Хулагу хан Бағдадты жаулап алған соң Жувейниді қаланың билеушісі етіп тағайындады. Жувейни бірнеше еңбек жазып қалдырды. Олардың арасынан "Тарих-и жаһангушай" (Әлемді бағындырушының тарихы) атты моңғолдар тарихына арналған үш томдық еңбегін ерекше атауға болады. Еңбектің бірінші томында Шыңғыс ханнан бастап 1248 жылға дейінгі тарихы, екінші томында Хорезмшаһ әулетінің тарихы, үшінші томында Хулагу ханның Иранға жасаған жорығы баяндалады. Жувейнидің бұл шығармасында Баласағұн, Қашқари қалалары туралы Шу мен Талас өңірінде және Жетісуда қоныстанған қарлұқтар жайлы мәліметтер берідген.