Әмір Наджипұлы Наджип

Әмір Наджипұлы Наджип (10. 3. 1899 жылы туған, Семей облысы, Мақаншы ауданы, Бақты ауылы - 1991, Москва қаласы) — тіл білімі маманы, түркітанушы, филология ғылымы докторы (1965). Москвада Тірі шығыс тілдері институтын бітірген (1923). 1923-1924 ж. Бұхарада мұғалімдер институты мен совпартмектепте оқытушы. 1924-1927 ж. Москвада орталық баспаның қазақ және Орта Азия секциясын, 1927-1933 ж. Самарқанд пен Ташкентте Тәжік және Өзбек мемлекеттік баспапарының редакция-баспа бөлімдерін, 1933-1940 ж. БК(б)П Орталық комитеті жанындағы Партия баспасы сын-библиографиялық бюросының ұлттық бөлімін басқарды. 1940-1944 ж. КСРО ғылым академиясының Өзбекстандағы бөлімшесінің тіл, әдебиет және тарих институтында, ММУ-дың филология, тарих факультетінде, Шығыстану институтында, Москва университеті жанындағы Шығыс тілдері институтында түрік, ұйғыр, қазақ, араб тілдерінен, Орта Азиядағы түркі тілдес халықтардың әдебиеті тарихынан сабақ берді. Жоғары оқу орындарына арналған "Ұйғыр тілі" (1954), "Орта Азиядағы түркі тілдес халықтар әдебиетінің тарихи" оқулығын жазды. 1954-1958 ж. КСРО ғылым академиясының Тіл білімі институтында, 1958 жылдан өмірінің соңына дейін Шығыстану институтында жұмыс істеді. Орыс, ағылшын тілдерінде "Қазіргі ұйғыр тілі" (1960), "XIV ғасыр ескерткіші - "Мухаббатнама" туралы зерттеу" (1961), "Ұйғырша-орысша сөздік" (1968), "ХІV ғасыр ескерткіші - "Гүлістан" туралы зерттеу" және осы ескерткіштің тарихи-салыстырмалы сөздігінің авторы. Өмірінің соңғы жылдарында Жетісу, Алтын Орда және Египеттегі XI-XVI ғасырлардағы қыпшақ, оғыз, ұйғыр-қарлүқ тілдерінің 4 томдық салыстырмалы-тарихи сөздігін дайындады. "XIV ғасырдағы түркі тілдерінің тарихи-салыстырмалы сөздігі" деп аталатын еңбегінің I томы 1979 ж., II томы 1989 ж. жарық көрді.