Өлеңті жазулары

Өлеңті жазулары – Павлодар облысының жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енген археология ескерткіші.

Орналасқан жері

Екібастұз қалалық әкімдігіне қарасты Тай ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 10 км жерде Өлеңті өзенінің оң жағалауында орналасқан.

Орналасу сипаты

Өлеңті жазулары Павлодардағы Ертіс маңындағы алғашқы қауым өнерінің ғажап ескерткіші болып табылады. Павлодар төңірегіндегі бұл аумақты жүйелі зертеу нәтижесінде неолит пен энеолит дәуірінің қоныстары, қола дәуірінің молалары және ерте темір ғасырындағы көшпенділер қорғаны сияқты түрлі кезеңдердегі көптеген археологиялық ескерткіштер табылған. Осы жерде өзен террасасының беткейлерінде жекелеген 17 жалпақ таста 50-ден астам петроглифтері бар ашық қоңыр палеогендік құмдақты ірі блоктар ашылып қалған. Сурет салынған, бетін мүк басқан тастардың барлығы террасаның тік беткейлерінде жатыр. Кейбір суреттер ойып салынған, бірақ салыстырмалы түрде тастың жұмсақ жынысы ежелгі суретшілерге басқа әдіс таңдауға мәжбүрледі.
Гравюраның көпшілігі тасты терең қашайтын техникамен жасалған, ал кей суреттер барельеф түрінде салынған.

Сурет бейнелері

Петроглифтер жануарлар мен адамдар бейнесінен тұратын шағын композиция құрайды. Суреттер жазықбеттің ортасын алып жатқан бір-екі суреттің маңайына жиі топтастырылады. Мысалы, тастардың біреуінің ортасына антропоморфтық бейне, ал оның айналасында қабыландар, өгіздер мен басқа нашар аңғарылатын суреттер орналасқан.
Жартас суреттерінің арасында еркек пен әйел денелерінің эротикалық суреттері көзге түседі. Зооморфтық бейнелер ұзын қайқы мүйіз өгіздер, маңдайында "кекілі" бар жылқылар, бұғылар, киіктер және т.б. аңдар түрінде берілген.
Өлеңті гравюрасы арасында стильдік ерекшеліктерімен иконографиясы жағынан екі негізгі бейнелеу дәстүрлері ерекшеленеді. Бірінші антропоморфтық бейнелердің өзгеше сериясымен (эротикалық жұптар, жүкті әйел, садақшылар, қайқы мүйіз өгіздер), екіншісі қола дәуірінің турбо-сейминдік дәстүрлеріне тән жылқылардың бейнеленуімен байланысты. Өлеңті горельефтері мен ертедегі гравюраларының уақыты шамамен энеолит – ерте қола дәуіріне жатады, бұл оларды Солтүстік Сарыарқа аумағындағы жартас сурет өнерінің ең ежелгі үлгілері деуге мүмкіндік береді.^[1]

Өлеңті петроглифтері суреттері

Өлеңті. Бұғы мен адам бейнесінің композициясы.
Өлеңті. Жабайы бұқа-турдың бейнесі.
Өлеңті петроглифтері.
Өлеңті. Жабайы жылқылар мен садақшылар бейнесінің композициясы.

Дереккөздер

↑ АЛТАЙДАН КАСПИЙГЕ ДЕЙІН. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒИ,ТАРИХИ ЖӘНЕ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ МЕН КӨРНЕКТІ ОРЫНДАРЫНЫҢ АТЛАСЫ. 3 томдық. Алматы. 2011. 1 т.–584 б., карталар, суреттер. ISBN 978-601-280-215-3, ISBN 978-601-280-216-0

[1] АЛТАЙДАН КАСПИЙГЕ ДЕЙІН. ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАБИҒИ,ТАРИХИ ЖӘНЕ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ МЕН КӨРНЕКТІ ОРЫНДАРЫНЫҢ АТЛАСЫ. 3 томдық. Алматы. 2011. 1 т.–584 б., карталар, суреттер. ISBN 978-601-280-215-3, ISBN 978-601-280-216-0

[1]