Өндірістік факторлар

Қазіргі кезде экономикалық теорияда төрт өндірістік факторлар көрсетіледі: жер, еңбек, капитал және кәсіпкерлік қабілет.

Жер

Өндірістік факторлар ретінде жер екі жағынан қарастырылады:

• жер беті ретінде,
• экономикалық мақсатта пайдалануға қажетті табиғи игілік ретінде.

Егер қажетті минералды және органикалық тыңайтқыштарды әсіресе жаңа технологияны қолдаса, жердің құнарлығы сақталып қана қоймайды, одан сайын жақсаруы мүмкін. Адам саны артқан сайын адам басына шаққандағы жер көлемі жылдан жылға қысқаруда.

Капитал

Капитал өндіріс фактор ретінде:

• өндіріс факторы ретінде және қаржы ретінде пайдалануға болады,
• өндіріс факторы ретінде капитал өндіріс құралдарын сипаттайды. Мұнда ұзақ уақыт пайдаланылатын өндіріс құралдары (машина, құралдар) , жер, қысқа мерзім пайдаланылатын өндіріс құралдары (шикізат, қуат, жол байланыс қызметі).

Нақты капитал пайда болу үшін өндіріс құралдарын сатып алуға қаржы қажет. Осы қаржы ақша капиталы болып табылады. Өндіріс құралдарын сатып алуға капиталдың жұмсалуы қаржыландыру, ал ақша капиталын нақты капиталға айналдыру - инвестициялау деп аталады.

Еңбек

Еңбек өндіріс фактор ретінде: еңбекті де екі жақты түсіндіруге болады:

• адамның ойлау қабілетімен қимылдау қабілеті,
• өндіріс процесінде пайдалануға болатын қоғамдағы барлық еңбек ресурстары.

Еңбек қызмет ретінде қарағанда оны басым ойлау қабілетті қажеттілік немесе интеллектуалды және басым қимылдау қабілетін қажет ететін деп бөледі. Білім деңгейіне қарай:

• көп дайындықты қажет ететін еңбек,
• көп дайындықты қажет етпейтін еңбек,
• ешқандай дайындықты қажет етпейтін еңбек деп бөлінеді.

Кәсіпкерлік қабілет

Кәсіпкерлік қабілет өндіріс фактор ретінде: көптеген елдердің экономистер өндіріс факторына кәсіпкерлік қабілетті де жатқызады. Кәсіпкерлік қабілет - бұл барлық өндірісі факторларын тиімді пайдалануға қабілеті бар адам ресурстарының ерекше түрі. Оған мынадай қасиеттер тән болуға тиіс:

• өндіріс факторларын дұрыс үйлестіру мен келістіру үшін оның білім деңгейі жоғары болуы керек,
• қайшылық жағдайда шешімдер қабылдай білуі керек,
• жаңамалдыққа ұмтыла білуі керек,
• тәуекелшіл болуы тиіс.