314-атқыштар дивизиясы
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
314 –ші атқыштар дивизиясы - кингисептік Кутузов дәрежесі КСРО-ның Ұлы Отан соғысына арналған әскери құрылымы.
Тарихы
өңдеу314 атқыштар дивизиясы Петропавлда құрылып, қалада құрылған ең ірі құрама ретінде тарихта орын алды. Дивизияның құрамына негізінен Петропавл қаласының өкілдері алынды. Өнеркәсіп пен транспорт орындары дивизияны материалдық ресурстармен, транспортпен, киім-кешекпен және тамақпен қамтамасыз етті. 1941 жылдың шілдесі мен тамыз аралығында Петропавл қаласында құрылып, бастапқы дивизия құрамына енушілердің 70 % Cолтүстік Қазақстан облысының аудандарының және Петропавл қаласының тұрғындары болатын. Онда 777 адам басшылыққа алынса, 1543 адам кiшi басшылыққа және 8611-i қатарға алынды. 1945 жылы 31 мамырда дивизия таратылды.
Құрамы
өңдеуДивизия құрамында Солтүстік Қазақстан облысының еңбекшілерінен басқа, Қостанай, Көкшетау, Ақмола, Павлодар облыстарының тұрғындары болды. Дивизия басшылығы мен саяси жетекшілер қалалық партия ұйымдарының көмегімен жауынгерлердің әскери жаттығуларына, саяси шыңдалып, патриоттық тәрбие алуына көп күш салды. Дивизия командирі генерал-майор А.Д.Шеменков еді. Дивизия штабын – полковник В.И.Кувшин, ал дивизия полктерін – А.А.Мироненко, В.П.Томашевич, Я.С.Скачков және П.Ф.Ивашко басқарды. Бұлар тәжібиелері мол, өз кезіне сай әскери дайындықтан өткен жандар еді. Дивизияның әскери комиссары болып М.М.Мартыненко тағайындалды. Ал оның саяси бөлімінің бастығы И.Куценко болды. Құрама штабының саяси бөлімінде және басқада әскери бөлімдерде саяси-тәрбие жұмысын жолға қоюға облыстан партия ұйымдары жіберген коммунистер мен комсомолецтер ерекше рөл атқарды. Жергілікті партия ұйымдары жаңадан жасақталып жатқан құрамаға 1800 коммунист пен комсомолецті жіберді. Бұлар әскери тәртіпті нығайтып жауынгерлерді патриоттық және интернационалдық рухта тәрбиелеу жолында орасан зор жұмыстар жүргізді. Советтік Отанды қорғаудағы әр жауынгер мен командирдің міндеттерін терең түсіндіріп, оларды ауыр жылдарға төтеп беруге баулыды.
Командирлер
өңдеу- Шеменков, Афанасий Дмитриевич (15.07.1941 — 14.10.1941), генерал-майор;
- Ковалев, Иван Викторович (15.10.1941 — 27.11.1941), полковник;
- Станкевский, Дмитрий Иванович (28.11.1941 — 04.05.1942), полковник;
- Зайцев, Алексей Андреевич (05.05.1942 — 18.08.1942), подполковник;
- Алиев, Иван Михайлович (19.08.1942 — 20.03.1944), полковник, 25.09.1943 бастап генерал-майор;
- Елшинов, Михаил Сергеевич (21.03.1944 — 17.09.1944), полковник;
- Гончарук, Николай Игнатьевич (18.09.1944 — 15.10.1944), полковник;
- Ефименко, Пётр Филимонович (16.10.1944 — 11.05.1945), полковник.
- Чудаков, Иван Иванович (26.08.1941 — 29.05.1945), майор;
Соғыстағы белсенділігі
өңдеу1941 жылы 26 тамызда оның бөлiмшелерi Харийная станциясына келiп, 52-шi Резервтi әскерiнiң қол асытан енедi. 1941 жылы 6 қыркүйектен бастап 130 шақырымға созылған Плотничное-Подпоржье-Свирь-Лодейное полефронты бойынша шабуылға шығады. Дивизия 1941 жылдың тамызында қазіргі Новгородская облысына көшті. 1941 жылдың 2 кыркүйегінде дивизия қайта құрылған 54-ші әскердің құрамына кірді.1941 жылғы 4 тамызда дивизия жасақталып болып, ендігі жерде жауынгерлерді әскери өнерге үйрету, соғыс жағдайына жедел жаттықтыру жұмысы қызу қолға алынды. 1941 жылдың тамыз айының аяғында 314 атқыштер дивизиясы Солт-Батыс майданға аттандырылды. Тамыз айының аяғында Тихвин қаласының маңынан бір-ақ шықты. 314-дивизияның бөлімдері Свирь өзенінің бойындағы Лодейное Поле қаласының маңына 7 қыркүйекте орналасып, генерал В.Д.Цветаевтің 7-армиясының құрамына қосылды. Бұл кезде жау Ленинградтың Ладога көлі маңындағы жалғыз ашық байланыс жолын кесіп тастауға ұмтылып қауіп төндіріп тұр еді. Оңтүстік жақтан неміс әскерлері шабуыл жасаса, солтүстіктен, Онега-Ладога мойнағы тұсынан фин әскерлері шабуыл жасады. Финдер Гитлердің одақтасы ретінде Ресейдің, көп жерін олжалағысы келіп еді. Бұл кезде финдер Лодейное Поле қаласының маңында Свирь өзенінен өтіп, Ладога көлінің оңтүстігінде шабуыл жасап келе жатқан өздерінің одақтасы- неміс әскерімен қосылғысы келді. Олардың бұл мақсатын жүзеге асырмау үшін совет командованиесі шұғыл шаралар қолданды. Қайғылы әрi батырлыққа толы Ленинградты қоршауға алу 1941 жылы 10 маусымда басталды. Қоршауда қалған 900 күн Ленинградты ерлiк, батырлық пен қайсарлықтың символына айналдырды. 1944 жылы 14 қаңтарда кеңес әскерi жауды тойтарып, ал 1944 жылы 27 қаңтарда блокада алынады, салтанатты түрде атылған салют әлемге Ленинградтың тоығымен азат екендiгiн паш еттi. Қоршаудағы Синявино облысын қорғау үшін дивизия жойқын соққы берді. Шайқастың 2 күнінде дивизияның 3000 адамы қаза тауып, хабарсыз кетті. 2- ші соққы әскерінің құрамында дивизия бірнеше шайқастраға қатысты. Осы кезден 1943 жылға дейін сол жақтан соққы беретін жасақ болып шайқастарды жалғастырды. 1944 жылдың қаңтарында дивизия Ораниенбаумдық площдармына көшті. Сол жерде Ленинград-Новгородтық басқыншылық жоспарына қатысқан болатын. Дивизия шайқастың 2-ші бөліміне, кеңестік басқыншылыққа кірген болатын. Басқыншылық барысында дивизия 1944 жылдың 30 қаңтарында Пустомержу, Мануйлово, Веймарн жергілікті жерін босатты. 1945 жылдың 27 қаңтарында Соснавец қаласы дивизия көмегі арқылы босатылды. Дивизия Ұлы соғыстың ең соңғы шайқасына қатысты. Бұл шайқас Прагада өтті.
Марапаттары
өңдеуСоғыстың бүкіл уақытында дивизияның 3832 жауынгері ордендармен, 4694 жауынгері медальдармен марапатталды.1944 жылы дивизия Кингисепптi
босатады, және сол ерлiктерi үшiн «Кингисепп» құрметтi атағы берiледi. 1944 жылы 19 мамырда дивизия Выборг қаласын азат етедi. Мұнда да барлығығна «Выборг» құрметтi атағы берiледi. Соғыс жылдары дивизия құрамындағы 3832 жауынгер орденмен марапатталып, 4694-i медальдармен құрметтелдi.
Соғыстан кейін
өңдеуТарих жадымызды жаңғырту мақсатында, ерлік көрсеткен ата-бабалар құрметіне орай ескерткіш қойылды ескерткіш Петропавл қаласында орналасқан. 314 атқыштар дивизиясының құрметіне 2008 жылы Ұлы отан соғысының 63 жыл мерейтойы қарсаңына орай орнатылды.
Сілтемелер
өңдеуhttp://samsv.narod.ru/Div/Sd/sd314/default.html
http://www.soldat.ru/perechen(қолжетпейтін сілтеме)
https://e-history.kz/kz/contents/view/1609 Мұрағатталған 27 мамырдың 2019 жылы.