I Әл-Хәкім
I Әл-Хәкім (әл-Мұзаффар Әбіләс Хәкім ибн Хишам, араб.: الحكم بن هشام ) — Кордоба әмірі (796-822), I Хишамның ұлы, Умейя әулетінің өкілі.
| I Әл-Хәкім араб.: الحكم بن هشام | ||
| ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 796 — 822 | ||
| Ізашары | I Хишам | |
| Ізбасары | II Әбдіррахман | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | ислам | |
| Дүниеге келуі | 771 Кордоба | |
| Қайтыс болуы | 822 Кордоба | |
| Династия | Умәйя әулеті | |
| Әкесі | I Хишам | |
| Балалары | II Әбдіррахман және Әліп Уәлид бин әл-Хәкім | |
| I Әл-Хәкім Ортаққорда | ||
өңдеу  |
||
Өмірбаяны өңдеу
I Әл-Хәкім Хишам қайтыс болғаннан кейін Кордоба әмірі болды. Ол мүмін мұсылман болған, бірақ кейбір исламдық әдет-ғұрыптарды сақтамаған (шарап ішіп, бос уақытын аң аулаумен өткізетін). Оның тұсында үкімет істеріне фақиһтар тобының қатысуы айтарлықтай шектелді. Бұған жауап ретінде діни жанкештілер халықты әмірге қарсы айдап салып, қастандықтар мен көтерілістерді ұйымдастыра бастады. Әмірге деген құрметсіздікдің деңгейі әл-Хәкім Кордоба көшелерімен жүріп өткенде оған тас лақтыруға дейін жетті.
Оппозиция орталығы уестгот мемлекетінің ескі астанасы – Толедо болды. Әмір жауларына қарсы қуғын-сүргін бастады. 797 жылы Толедоның барлық ақсүйектері (негізінен ислам дінін қабылдаған испандар) мұрагерге құрмет көрсету деген желеумен, қулықпен қамалға алдап шақырып, сол жерде барлығының бірінен соң бірін басы кесілді. Өлім жазасына кесілгендердің мәйіттері орға лақтырылды. 814 жылы фақиһтар қайтадан бүлік шығарып, әл-Хәкімді өз сарайында қоршауға алды. Ұрыс өте қиын болды. Біраз уақыт оның нәтижесі күмәнді болып көрінді, бірақ бірте-бірте әмір әскерлері басымдыққа ие болды. Көтеріліс басылғаннан кейін үш жүз арандатушы өлім жазасына кесілді. Көтеріліске қатысушылардың қалған бөлігін әл-Хәкім кешірді, бірақ оларды Испаниядан қуды. Нәтижесінде кордобалықтардың екі үлкен тобы елден кетті: 15 мың отбасы Мысырға және 8 мыңға дейінгі отбасы Феске (Марокко) көшті.
Мысырға қоныстанған испан арабтары үш жылдан кейін Александрияны басып алып, Аббас халифінен тәуелсіздігін жариялады. Алайда 825 жылы Бағдат халифасы Мысырға әскер жіберіп, оны қайтадан бағынуға мәжбүрледі. Осыдан кейін испан арабтары Критке көшуге шешім қабылдады. Олар өздері таңдаған көсем Әбу Хафстың басшылығымен және халифаның келісімімен Криттегі Суда шығанағына түсіп, еш қарсылыққа тап болмай, Крит қалаларын басып алып, қорғансыз жерлерге шабуыл жасап, қиратуға кірісті. Барлық бекіністі жерлер арабтардың қол астына өткенде, жиырма тоғыз қаланың тұрғындары құлдыққа түсіп, жергілікті халықты зорлықпен исламдандыру басталды[1]. Тек бір қалада христиандарға өздерінің діни рәсімдерін орындауға рұқсат берілді. Византия империясы тарапынан аралды қайтару үшін бірқатар шаралар қолданылды, бірақ олар сәтсіз аяқталды. Арабтар 961 жылға дейін Византия империясы аралды қайтаруға күш тапқанға дейін Критте үстемдік етті.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ «Крит және испан арабтары (825-961)».(қолжетпейтін сілтеме)