Уикипедия

MP-40 оқшашар тапаншасы

MP40 (Maschinenpistole 40, сөзбе-сөз аударғанда «40 оқшашар тапаншасы») — Үшінші Рейхте шығарылған және парашютшілер, әскери бөлімше басшылары және Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде басқа да әскери қосындар кеңінен қолданған оқшашар тапанша. MP-40-тың ату жылдамдығы және дүмпуі басқалардікімен салыстырғанда төмен болған, сондықтан ол басқа оқшашар тапаншалармен салыстырғанда қолдануда ыңғайлырақ болған.

Maschinenpistole 40 (MP40)

MP40
Түрі Оқшашар тапанша
Шығарған елі  Үшінші Рейх
Қызмет тарихы
Пайдаланым мезгілі 1939—1945
Пайдаланған жақтары Үшінші Рейх, Израиль
Соғыстар мен
жанжалдар 		2-ші Дүниежүзілік соғыс
Өндіріс тарихы
Әрлендірушісі Һайнрих Фоллмер
Әрлендіру кезі 1938
Жасаушысы Erma Werke
Өндіру кезі 1940—1945
Өндіріс көлемі шамамен 1 млн
Нұсқалары MP36, MP38, MP40, MP40/1, MP41
Ерекшеліктері
Массасы 4 kg
Ұзындығы 833 mm
630 mm — жайылған дүмбісмен
Оқпан ұзындығы 251 mm
Оқтығы 9x19mm Parabellum
Ату әдісі Бос жапқышқа берілген дүмпу қайтарымы
Ату жиілігі 500 атыс/мин
Бастапқы жылдамдығы ~380 m/s
Тиімді шегі 100 m
Жетерлік шегі 200 m
Оқтату жүйесі 32-оқтықты айырмалы қорапша оқжатар
Көздеуіш(тер)і Алдында — бүркелген жүзді, артында — орнықтырылған және ілмекті U-тәрізді кертік

Тарихы

өңдеу

MP40 — MP36 деген жонғыланған болаттан жасалған, қазіргі кезде тек екі данасы ғана сақталып отырған түпнұсқаның негізінде дамытылған. MP36 түпнұсқасының жобасын герман әскерінің қаржыландыруымен «Ерма» фирмасында Бертольд Гайпель жасаған. Ол үлгі ретінде Һайнрих Фоллмердің VPM 1930 және EMP деген модельдерін алды. Содан соң Фоллмер Бертольд Гайпельдің MP36-сын негізге алды да, 1938 жылы герман қару-жарақ қызметінің тапсырысымен бір жаңа оқшашар тапаншаның түпнұсқасын жасады. Ол түпнұсқа MP38 деп қабылданды. Негізінде, MP38 MP36-ның қарапайымдалған түрі еді, ал кейінірек MP40 MP38-дің қарапайымдалған түрі болды. Бұл қарапайымдатулардың себебі — қарудың бір данасын шығаруға кететін шығындарды азайту болатын. Ол үшін кейінірек бөлшектерді жонғылау арқылы емес қалыптау арқылы жасай бастады.

1939 жылдан бастап қолданысқа енгізілген бірнеше мың MP38-дер 1939 жылғы Польшамен болған соғыста қолданылды. Сондағы тәжірибе жинақталып, өзгерістер енгізіліп, MP38/40, содан кейін MP40 үлгісі дайындалды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде оның барлық үлгілерінің 1 миллионнан астам данасыы жасалды.

MP40 оқшашар тапаншасы кейде қару-жарақ жобалаушысы Һуго Шмайссердің атымен Шмайссер деп аталады. Бірақ MP40-ты жобалаған Шмайссер емес, ол тек оның оқжатарын (магазинін) жасау жолын патенттеді. Шмайссердің жобалағаны — MP41 атты оқшашар тапанша. Ол герман әскерінің қаруы болып қабылданған жоқ.

Құрылысы

өңдеу
 
MP 40 дүмбісі жазылған күйде
 
MP 40 дүмбісі бүгілген күйде

MP38 де, MP40 та бекітпенің кері серпілуінің есебінен әрекет ететін аутоматты қару болып табылады. Екеуінің от ашуы толығымен аутоматты, үздіксіз болатындай етіп қарастырылған. Бірақ ату жиілігі біршама төмен болғандығының арқасында шүріппені ауық-ауық басу арқылы жеке-жеке атуларды да жүзеге асыруға болады. Бекітпеге жалғанған телескоптық серіппе кері дүмпудің әсерін жоққа шығарады. MP38-дердің алғашқы үлгілерінде қайыру тұтқасы бекітпеге бекітіліп жасалатын, бірақ одан кейінгі үлгілері мен MP40-тарда қайыру тұтқасы жеке бөлшек етіп жасалатын болды. Қайыру тұтқаларын сақтағыш ретінде де қолдануға болатын: ол үшін тұтқаның басын арнайы кертпелерге түсірсе, бекітпе не алғы жағдайда, не артқы жағдайда бекітіліп, от ашу мүмкін болмай қалатын. Алғашқы MP38-дерде осындай ерекшеліктің болмауынан қаруды қауіпсіз еті керек болған жағдайда бекітпені бекітетін арнайы қайыс белдіктер қолданылып отырды.[1]

Ұңғының қорабы алғашқыда жонғыланған болаттан жасалатын, бірақ оған кететін уақыт көп болып, оны іске асыру қымбат операция болғандықтан, мүмкін болған кездерде жонғылаудың орнына қалыптау және электро-нүктелік дәнекерлеу қолданылып отырды. MP38-дің ұңғысы мен бекітпесінде тіке бағытта бұдырлар ойылып, оқжатардың салынатын жері шеңберлі етіп жасалатын. M38/40 пен MP40-тарда бұндай артықшылықтардан бас тартылды.

MP38 және MP40 оқшашар тапаншаларының сырт көзге жақсы байқалатын бір ерекшелігі — ұңғысының төменгі жағында Sdkfz 251 сияқты жартылай шынжыр табанды бронетранспортердің үстінен от ашқанда тірек ретінде керек болатын алюминий немесе пластик тіректер. Оқжатардың салынатын жері мен тапанша тұтқасының арасында бакелитке негізделген синтетикалық материалдан жасалған ұңғы жабуы болатын. Ұңғының өзінде ешбір жылудан сақтау шаралары қарастырылмады, атыстың кезінде абайсызда қолдан шығарып алғанда атқыш қолын күйдіріп алуы мүмкін еді. MP38 және MP40-тың бүгілмелі дүмбісі де бар, бұл оқшашар тапаншалардың ішіндегі ең алғашқы бүгілмелі дүмбі[2]. Дүмбісі бүгілген кезде оның қысқа болатыны ыңғайлы еді, бірақ ондай қару онша төзімді болмай, қоян-қолтық ұрысқа онша дұрыс келмейтін еді.

MP38 бен MP40 жалпы алғанда сенімді қару болса да, оның басты осал жері оның 32 оқтықты оқжатары болатын. Томпсон оқшашар тапаншаның қос бағаналы оқжатар қорапшасы болса, MP38 бен MP40-тікі жалғыз бағаналы болды.

MP38 бен MP40-тың істен шығуының басты себебі — атқан кезде оқжатардың тұтқа ретінде қолданылуы болды. Тұтқа ретінде ұстағанда оқжатарды ұстап тұратын құрылғы босаңсып, патрон оқжатардан ату механизміне өтпей қалатын. Осыны болдырмау үшін неміс жауынгерлеріне дайындық кезінде оқшашар тапаншаны тек арнайы тұтқасынан ғана үйретілді.[3][4]

MP40-тар жалпы алғанда тек парашютистер мен бөлімше жетекшілеріне берілетін қару болған. Жауынгерлердің көпшілігі Karabiner 98k мылтықтарымен қаруланатын. Бірақ оқшашар тапаншалармен толығымен жабдықталған кеңес әскери бөлімдерінің ұрыс қабілеті өздеріне ұқсас неміс әскери бөлімдерінің ұрыс қабілетінен әлдеқайда жоғары екендігі анық болған соң, соғыстың соңына қарай немістің шабуыл бөлімшелері де оқшашар тапаншалармен жабдықтала бастады.

Шикізаттардың және жұмыс күшінің жетіспеушілігінен алман әскері MP40-тармен ғана емес, K 98 мылтықтарымен де ешқашан жете жабдықталған емес. Сол себепті 1943 жылы алман әскері қарудың MP 43/MP 44, StG 44 деген атпен де белгілі жаңа түріне көше бастады.

Стен оқшашар тапаншасы MP40-қа қарағанда дәлірек деген пікір қалыптасқан, бірақ іс жүзінде MP40 атысы Стендікінен дәлірек.

MP38/40-тың соғыстан кейінгі қолданылуы және соған еліктеп жасалған қарулар

өңдеу

Əр-түрлі тапанша-пулеметтерді кұрастыру үшін MP38 немесе MP40 модельдік үлгі ретінде алынған:

  • M3 тапаншасы жобалана бастағанда, жобалаушылар Sten және жаудан алынған MP40-тарға назар аударды.
  • Украиналық көтеріліс армиясы (УПА) 1944 -1956 жылдар аралығында Батыс Украинада советтерге қарсы азаттық соғысында MP40-тарды көптеп пайдаланды.
  • MP38-дің неміс жартылай автоматты көшірмесі - Selbstladebüchse BD-38 (2005 жылдан бері).
  • Испандық Star Bonifacio Echeverria, S.A. бірнеше нұсқаларын шығарды, атап айтқанда:
    • Star Model Z-45: 9mm Largo калибрінде өндірілді, ағаштан (құйрық пен қол ұстайтын жер) жасалған бөлшектері бар және неміс MP40-қа ұқсас приклад нұсқасы. Оған 30 патрон сиятын магазин орналастырылған. Испания, Куба, Чили, Португалия және Сауд Арабиясында қызмет етті, алғаш рет Сиди Ифни шайқасында қолданылды.
    • Star Model Z-62 және Z-63: 1963 жылы өндірісіне енген көп өзгертілген нұсқа, Z-62 9mm ұзын патрондарды, ал Z-63 9mm Parabellum патрондарын пайдаланады. Олар ішкі конструкцияда айырмашылықтарға ие, бірақ сыртынан практикалық тұрғыда бірдей. Ағаш бөлшектері жоқ, толық металл. Beretta MAB-қа ұқсас.
    • Star Model Z-70 және Z-70B: Z-62-мен сыртқы көрінісі ұқсас, бірақ қауіпсіздігі өзгертілген, калибрі НАТО-ға Испанияның кіруінен кейін 9mm Parabellum. Екі модель де 30 оқтық шиперді қамтиды.
  • Югославия халық армиясы 7.62x25mm Токарев калибрінде M56 нұсқасын өндірді, бұл нұсқа Югославияның ыдырауы кезінде әртүрлі қақтығыстарда қолданылды. Оны ұзын, жіңішке ұңғымен және иілген журналдарымен танып білуге болады.
  • Норвегия армиясы MP40-ты 1945 жылдан 1970 жылдарға дейін қолданды, ал Норвегияның басқа қарулы күштері, мысалы, Норвегияның үй қорғаушысы, 90-шы жылдардың басына дейін MP40-ты таратып отырды.
  • Соғыстан кейін MP40 Израиль армиясының стандартты пистолеты болып қала берді және Палестина аймағында жиі қолданылды. Ол 1956 жылға дейін Израиль парашютистерінің ресми пистолеті болды.
  • 1999 жылы Косово соғысында Косово азаттық армиясының кейбір MP40-тары қолданылды. in 1999 [1] Мұрағатталған 27 қыркүйектің 2007 жылы.
  • 1974 жылдың мамырында террористік Симбионистік азаттық армиясының мүшелерімен болған атыс кезінде LAPD SWAT командасымен екі MP40 қолданылды.[2]Мұрағатталған 26 ақпанның 2012 жылы.

Модификациялық түрлері

өңдеу
  • MP40/I - басты нұсқасы
  • MP40/II - екі 32-патрондық оқжатары бар эксперименталды нұсқасы. MP40/II 1942 жылы сынақтан өтті. Бұл MP40 нұсқасы екі журналды қабылдағышпен жабдықталған, ол бірінші журнал таусылғанда қосымша журналды қолдану үшін горизонтальді түрде жылжиды. Бұл дизайн ресейлік PPSh-41-дің жоғары от күшіне қарсы тұру үшін ойластырылған, бірақ қаруды алаңда ауыр және теңгерімсіз етті, әрі жақсы жұмыс істемеді. Дегенмен, 1943 жылы советтер PPSh-41 drums-тің өндірісін 35 патрондық журналдарға ауыстырды, бұл ақауларды болдырмау үшін жасалды.
  • MP41: Луи Шмейсердің Haenel компаниясы үшін жасаған нұсқасы, ол MP40-тың қабылдағышын, жұмыс механизмін және журнал үйін, сондай-ақ MP28-ге ұқсас приклад, триггер және от таңдау құрылғысын қамтиды.
  • Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысқан көптеген елдер MP40-қа ұқсас пистолеттерді, атап айтқанда приклад, магазиндi алдыңғы қол ұстайтын жер ретінде пайдалану және өндірістік технологияларды дамытты. Ең танымал мысалдары – ресейлік PPS-43 және америкалық M3 пистолеты. Көптеген туынды конструкциялар да проблемалық журнал дизайнын көшірді.
  • BD38 - MP38 пистолета-пулеметінің жаңа жартылай автоматты көшірмесі.

Тағы қараңыз

өңдеу

Түсініктемелер

өңдеу
  1. ↑ Popenker, Max Modern Firearms - MP-38 and MP-40 submachine guns. Тексерілді, 9 наурыз 2007.
  2. ↑ Hogg Ian Military Small Arms of the 20th Century — Arms & Armour Press. — P. page 90. — ISBN 0-7869-1850-8.
  3. ↑ Weeks, John, WWII Small Arms, Galahad Press, 1980
  4. ↑ Nelson, Thomas B., The World's Submachine Guns, TBN Enterprises, 1977

Әдебиет

өңдеу
  • The German Submachine Guns (downloadable) by Lyndon Haywood (H&L Publishing - HLebooks.com - 2001)

Сыртқы сілтемелер

өңдеу
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: MP40
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=MP-40_оқшашар_тапаншасы&oldid=3389879» бетінен алынған