Аза намазы

Аза намазы, кейде Жаназа намазы - жуылып тазаланған мәйіт үшін ислам дінін ұстанушылардың дәрет алып, құбыла жаққа қарап, аяқта тұрып оқыған намазы мен мәйіт үшін жасайтын дұғасы.

Аза намазы - кифая парыз. Яғни, бір айтақта бірнеше мұсылман жаназа намазын оқыса жетіп жатыр. Егер оқымаса, барлығы бірге жауапкер және күнәлі.

Ислам бойынша,аза намазының шарты - ниет. Бұл ниетте мәйіттің ер немесе әйел, ер бала немесе қыз бала екені білдіріледі. Имам Аллаһ ризалығы үшін жаназа намазын оқуға және сол мәйітке дұға етуге ниет етіп, «Аллаһу әкбар» деп тәкбір алып, намазды бастайды. Жамағат та ниет етіп, имамға ұйиды.

Мәйіт еркек болса - «Мына ер үшін», әйел болса - «Мына әйел үшін» деп ниет етеді. Балалар үшін де осы түрде ниет етеді. Жамағаттан бір адам мұны біле алмаса, имаммен бірге намаз оқуға ниет қылады.

Аза намазының шарттары

Аза намазының парызы - тәкбірлер мен қиям. Бұл намазда рукуғ, сәжде, Құран оқу, тәшәһһүд жоқ. Шарттары алты:

1. Мәйіттің мұсылман болуы.
2. Намаз оқитын және мәйіт қойылған жердің таза болуы.
3. Жамағаттың алдында болуы.
4. Дене мүшелерінің басым көпшілігінің немесе басы, денесінің жартысының бар болуы.
5. Жерге қойылуы.
6. Намаз оқитын адамның себепсіз бір нәрсеге мінбеуі немесе отырмауы. Жаназа намазында жамағат шарт емес. Бір ер мұсылман немесе бір әйел мұсылманның оқуымен парыз орындалады.

Аза намазының сүннеті

1. Имам азасы шығарылатын адамның көкірек тұсында тұруы.
2. Бірінші тәкбірден кейін «субханака Аллаһумма» дұғасын «уа жэллэ сәнәәука» бөлімімен бірге оқу керек.
3. Екінші тәкбірден кейін Пайғамбарымызға (с.а.у.) салауат айту.
4. Үшінші тәкбірден кейін мәйітке, өзіне және күллі мұсылман қауымына дұға ету.

Пайғамбарымыздың (с.а.у.) мына дұғасын оқу абзал (Әбу Дәуд, Жанаиз, 38): Окылуы:

«Аллаһуммәғфир ли хаййнәә уә мәййтинәә уә шаһидинәә уә ғаибинәә уә зәкәринәә уә унсәнәә уә сағиринәә уә кәбиринәә. Аллаһуммә мән ахиәйтәһу миннәә фә ахиһи а'лал-Ислам уә мән тәуәффәйтәһу миннәә фа тәуәффәһу а'лал-иман».

Мағынасы:

«Аллаһым! Тірілерімізге, өлілерімізге, осы жердегілерге және мұнда болмағандарға, ерлерімізғе, әйелдерімізге, кішіміз бен үлкенімізге кешірім ет! Аллаһым! Біздің келетін жаңа ұрпағымызды Ислам дінімен жарата гөр! Арамыздағы ажалы жеткен құлдарыңның жайын иманмен ал».

Оқылатын дұғалар

Осы дұғадан кейін төмендегі дұғалардың бірі окылады:

• Егер ер кісі болса, жаназада мына дұға оқылады:

Оқылуы:

«Уә хуссә һәзәл-мәйитә бирраухи уәр-раха-ти уәл-мәғфирәти уәр-ридуан. Аллаһуммә ин кәнә мухсинән фэзид фи ихсәниһи уә ин кәнә мусииән фә тәжэуәз а'нһу уә лаққиһил-әмнэ уәлбушрәә уәл-кәрәмәтә уэз-зулфәә бирахмәтикэ иә архамар-рахимиин».

Мағынасы:

«Раббым! Әсіресе мына өліні, рақымға, рақаттыққа, кешірімділікке және бақыттылыққа жеткіз. Аллаһым! Бұл өлі ізгілік істеген адам болса, Сен оның жақсылыгын арттыр. Егер бұл өлі жамандық жасаған болса, жазасын бермей рақым ет. Күнәларын кешір. Бұл өліні қорыққанынан сақта. Рақым-шарапатыңмен сүйіншіле. Оны ақыретте бақыттылыққа бөлеп, жоғары мәртебеге шығар. Ей, рақымдылардың рақымдысы Аллаһым».

• Егер әйел болса азада мына дұға оқылады:

Оқылуы:

«Уә хуссә һәзиһил-мәйтэтә бирраухи уәр-раахати уәл-мәғфирәти уәр-ридуан. Аллаһуммә ин кәнәт мухсинәтән фәзид фи ихсәниһә уә ин кәнәт мусиэтән фә тәжәуәз а'нһәә уә лаққиһәл-әм-нә уәл-бушрә уэл-кэрәмэтә уәз-зулфә бирахмәтикэ уә архамар-рахимиин».

Бұл дұғаның мағынасы да, ер кісі үшін оқылатын дұғаның мағынасымен бірдей.

• Егер ер бала болса жаназада мына дұға оқылады:

Оқылуы:

«Аллаһуммәж'алһу лэнээ фәрәтан уәж'алһу ләнәә әжрэн уә зухрән уәж'алһу ләнәә шаафі-ган уә мушаффа'ан».

Мағынасы:

«Аллаһым! Бұл баланы жәннатта бізді қарсы алушы және ақырет сыйы ет! Аллаһым! Бұл баланы бізге шапағатшы ет және шапағатын қабыл ет'».

• Егер қыз бала болса, жаназада мына дұға оқылады:

Окылуы:

«Аллаһуммәж'алһә ләнәэ фәрэтан уәж'алһә ләнәә әжрэн уә зухрән уәж'алһә ләнәә шафи'атән уә мушаффа'атән».

Мұның да мағынасы ер балаға оқыған дұғаның мағынасымен бірдей. Дұғаны білмеген тек қана:

«Аллаһум-магфир-ли уә ләну уә лил-мумининә уәлмуминат», - десе де болады.

Бұл:

«Аллаһым Мені және барлық мұсылмандарды кешір»,

- дегенді білдіреді.

Хусәйн әл-Мунтазыридің жаназа намазы

Осы дұғалардан кейін имам төртінші тәкбірді алып, оң мен солға сәлем береді. Жамағат та құпия сәлем береді. Жаназа намазына кешігіп жеткен адам имамға ниет етіп, имаммен бірге тәкбір алады. Имам сәлем бергеннен кейін дұға оқымай, тек тәкбірлердің қазасын қатар-қатар өтейді. Өлік бірнеше болса, жаназа намазын жеке-жеке оқыған абзал. Алдымен әкелінген өліктің жаназа намазы бұрын оқылады. Егер, өлік бірге келсе, тірлігінде ең жақсы немесе тақуа болғанының - бірінші оқылады. Бәріне бірге намаз окыса да болады. Намаз оқуға мәкрүһ үш уақытта: яғни, күн шыққан кезде, күн тас төбеде тұрғанда, күн батуға айналған кезде жаназа намазы оқылмайды. Бірақ бұл уақытта оқылса қазасы керек емес. Мазарда және мешіт ішінде жаназа намазы оқылмайды. Бірақ имам мен жамағаттың кейбірі - мешіт ішінде, кейбірі - сыртта тұрып оқыса болады. Намазды бұзатын нәрселер жаназа намазын да бұзады. Тірі туылып, сосын өлген сәбиге ат қойылып, жуылып, кебінделіп, намазы оқылады. Өлі туған балаға да ат қойылып, жуылып, бір матаға орап, жаназа намазын оқымай көмеді. Өлген аяғы ауыр әйелдің құрсағындағы бала әрекет етсе, іші жарылып, бала алынады. Әдейі немесе зұлыммен ата-анасын өлтірген баланың немесе өлтірілген қарақшының жаназасы шығарылмайды, оқылмайды. Пайғамбарымыз (с.а.у.) мәйіт хақында:

«Намаз оқылғанға дейін жаназа намазында болған адамға - бір қырат, көмілгенге дейін болған адамға - екі қырат сауап бар». «Екі қырат не?» деп сұрағанға, «Екі үлкен таудай»

деп жауап қатты (Бухари, Жанаиз, 59). Ханафилар бойынша, аза намазын алыстан, сырттай оқу жақсы емес.