Уикипедия:Мақаланы қалай өңдеу керек

Уикипедия туралыҚош келдіңіз!ТаныстыруFAQЖиі жасалатын қателіктерӨңдеу нұсқаулығыУикикодГлоссарий

Лақап: УП:МӨ

Өңдеу негіздері

Өңдей бастау: МедиаУики бетін өңдеу үшін, беттің үстіңгі жағындағы "Қайнарын өңдеу" сілтемесіне басыңыз. Бұл сізді өңдеу бетіне әкелу тиіс. Түзету беті уикимәтінін енгізуге арналған мәтін алаңынан тұрады. Уикимәтіні дегеніміз, қысқаша айтқанда, сервер орындайтын өңделуі мүмкін код дерегі болып саналады. Сервер бұл кодты орындап, оқырмандарға арналған тор-бетін жасап шығарады. Егер түзету функциясын сынап көргіңіз келсе, бұл жерде емес, өзіңіздің жеке зертханаңызға өтіп, көңіліңіз толғанша сынап көріңіз.

Енгізгеніңізді түйіндеу: Өңдеп болғаннан кейін, өңдеу алаңының астындағы кішкене алаңшада енгізген өзгертулеріңізді қысқаша түйіндегеніңіз жөн болады.

Алдын ала қарап шығу: Өңдеп болғаннан кейін, енгізген өзгертулеріңіз қалай көрсетілетінін қарау үшін, сақтау алдында "Қарап шығу" түймесіне басыңыз. Осылай өңдеу/алдын ала қарап шығу амалын қанағаттандырылғаныңызша қайталап, ең соңында "Сақтау" түймесіне басыңыз. Бұдан кейін өзгертулеріңіз мақала құрамына енгізілуі тиіс.

Мәтін форматтау негіздері

Шығатыны	Енгізгеніңіз
Мәтіннің бір бөлігін атап көрсеткіңіз келсе, екі жағынан апостроф белгісін қойыңыз. Ерекше атап көрсеткіңіз келсе үш апостроф қоясыз. Бес апостроф қойылған жағдайда оданда ерекше болып көрсетіледі.	Мәтіннің бір бөлігін ''атап көрсеткіңіз'' келсе, екі жағынан апостроф белгісін қойыңыз. '''Ерекше атап көрсеткіңіз''' келсе үш апостроф қоясыз. Бес апостроф қойылған жағдайда '''''оданда ерекше''''' болып көрсетіледі.
Жаңа параграф бастау үшін бір жолды бос қалдырыңыз.	Жаңа параграф бастау үшін бір жолды бос қалдырыңыз.
Жаңа параграф бастамастан жаңа жолға шығуға болады. Бұл құралды тым көп қолданбауыңызды сұраймыз	Жаңа параграф бастамастан<br> жаңа жолға шығуға<br> болады.<br>Бұл құралды тым көп қолданбауыңызды сұраймыз
Талқылау беттерінде қалдырған хабарламаларыңызға "қол қойғаныңыз жөн": 3 тильда - қолданушы атыңызға тең: Уикибаев Уикижан 4 тильда - атыңыз және күнмен уақытқа тең: Уикибаев Уикижан 07:46, 27 Қаңтар 2005 (UTC) 5 тильда - тек күнмен уақытты көрсетеді: 07:46, 27 Қаңтар 2005 (UTC)	Талқылау беттерінде қалдырған хабарламаларыңызға "қол қойғаныңыз жөн": :3 тильда - қолданушы атыңызға тең: ~~~ ::4 тильда - атыңыз және күнмен уақытқа тең: ~~~~ :::5 тильда - тек күнмен уақытты көрсетеді: ~~~~~

Жазуыңызды реттеу

Шығатыны	Енгізгеніңіз
Бөлім тақырыбы Мақаланы тақырып-тақырыбымен бірнеше секцияға бөлу арқылы, жазуыңызды реттеуге болады. Уики жабдықтамасы автоматтық түрде бұлардан мазмұн кестесін құрады. Тақырыпша Екі жақтан теңдік белгісін қою арқылы 2ші, 3ші т.б. дәрежелі секцияларды ашасыз Кішірек тақырыпша Дәрежелерді рет ретімен жазыңыз. 2ші дәрежелі тақырыптан 4ші дәрежіліге секірмейік. Бастағанда, 2ші дәрежелі тақырыптан бастаңыз. 1ші дәрежелі тақырыптар ашпаңыз	== Бөлім тақырыбы == Мақаланы тақырып-тақырыбымен бірнеше секцияға бөлу арқылы, жазуыңызды реттеуге болады. Уики жабдықтамасы автоматтық түрде бұлардан [[Help:мазмүн кестесі\|мазмүн кестесін]] құрады. === Тақырыпша === Екі жақтан теңдік белгісін қою арқылы 2ші, 3ші т.б. дәрежелі секцияларды ашасыз ==== Кішірек тақырыпша ==== Дәрежелерді рет ретімен жазыңыз. 2ші дәрежелі тақырыптан 4ші дәрежіліге секірмейік. Бастағанда, 2ші дәрежелі тақырыптан бастаңыз. 1ші дәрежелі тақырыптар ашпаңыз
Нөмірсіз тізім құру тәсілі: Әр жолды жұлдызшамен бастаңыз. Жұлдызша санын көбейту арқылы тізімге тереңірек енесіз. Қызыл жол тізімнің аяғын білдіреді. Әрине қайта бастай аласыз.	* ''Нөмірсіз тізім'' құру тәсілі: Әр жолды жұлдызшамен бастаңыз. * Жұлдызша санын көбейту арқылы тізімге тереңірек енесіз. Қызыл жол тізімнің аяғын білдіреді. *Әрине қайта бастай аласыз
Нөмірленген тізімдер де бар: Бұл - әр жол басында реттік саны бар тізімдер Қызыл жол тізімнің аяғын бідіреді. Жаңа тізім 1 санынан басталады.	# Нөмірленген тізімдер де бар: ## Бұл - әр жол басында ## реттік саны бар тізімдер Қызыл жол тізімнің аяғын бідіреді. #Жаңа тізім 1 санынан басталады.
Бұған қоса аралас тізім де құра аласыз бір түрді басқа түрге енгізіп не жолдарды үзе аласыз.	Бұған қоса аралас тізім де құра аласыз # бір түрді басқа түрге енгізіп # не жолдарды<br>үзе аласыз.
Басқа тізім түрі - анықтама тізімдері: сөз сөздің анықтамасы фраза фраза анықтамасы	Басқа тізім түрі - '''анықтама тізімдері''': ; сөз : сөздің анықтамасы ; фраза : фраза анықтамасы
Қос нүкте жаңа жолды білдіреді . Екі қос нүкте көбінесе талқылау беттерінде қолданылады	:Қос нүкте жаңа жолды білдіреді . ::Екі қос нүкте көбінесе талқылау беттерінде қолданылады
Мәтінді бөлектеу үшін көлденең сызық өте пайдалы болады. Бірақ бөлімдеуді қолданған кезде мазмұн кестесі жасалынатын болған соң, бөлімдеуді қолданайық.	Мәтінді бөлектеу үшін көлденең сызық өте пайдалы болады. ---- Бірақ бөлімдеуді қолданған кезде мазмұн кестесі жасалынатын болған соң, бөлімдеуді қолданайық.

Сілтемелер

Көптеген жағдайда басқа беттерге шерту арқылы апаратын сілтемелер жасағыңыз келер.

Көрсетілетіні	Енгізгеніңіз
Мынау велосипед деген бетке апаратын сілтеме боп табылады. Велосипедтер деп те жазсаңыз да болады.	Мынау [[велосипед]] деген бетке апаратын сілтеме боп табылады. [[Велосипед]]тер деп те жазсаңыз да болады.
Сілтемені тырнақшаға алсаңыз да болады. Мысалы: "Менің Қазақстаным (әнұран)".	Сілтемені тырнақшаға алсаңыз да болады. Мысалы: "[[Менің Қазақстаным (әнұран)]]".
Мақаланың бірінші әрібі әрдайым бас әріпке аударылып отырады. Сондықтан қазақстан мен Қазақстан бір бетке сілтейді. Екінші қаріптен бастап әріптің үлкен-кішілігі айырыла бастайды.	Мақаланың бірінші әрібі әрдайым бас әріпке аударылып отырады. Сондықтан [[қазақстан]] мен [[Қазақстан]] бір бетке сілтейді. Екінші қаріптен бастап әріптің үлкен-кішілігі айырыла бастайды.
Алматы ауа-райы - бұл бет жобада әлі жоқ. Дегенмен сілтемеге нұқу арқылы бетті бастауыңыз болады (тек бұл жағдайда бастамауыңызды сұраймыз).	[[Алматы ауа-райы]] - бұл бет жобада әлі жоқ. Дегенмен сілтемеге нұқу арқылы бетті бастауыңыз болады (тек бұл жағдайда бастамауыңызды сұраймыз).
Бет бөлімінің атауын қолданып, сол бөлімге апаратын сілтеме жасай аласыз: Ақтөбе облысы#Халқы. Егер бірдей атты бөлімдер бірнешеу болса, сілтемеге реттік санын қосу арқылы, керектісіне апарттырасыз. #Мысал бөлім 3 сілтемесі "Мысал бөлім" сілтемелердің үшіншісіне апарады.	Бет бөлімінің атауын қолданып, сол бөлімге апаратын сілтеме жасай аласыз: *[[Ақтөбе облысы#Халқы]]. Егер бірдей атты бөлімдер бірнешеу болса, сілтемеге реттік санын қосу арқылы, керектісіне апарттырасыз. [[#Мысал бөлім 3]] сілтемесі "Мысал бөлім" сілтемелердің үшіншісіне апарады.
Таяқшалы сілтемені пайдалану арқылы, көрсетілетін сілтеме атауынан өзгеше атаулы бетке сілтей аласыз. Бұл үшін бірінші сілтеме нысанасын енгізіп, содан кейін таяқша "\|" белгісін қойып, содан кейін сілтеме атауын енгізіңіз. Қазақстанда бар қалалар Сілтемелер туралы	[[Help:Таяқшалы сілтеме\|Таяқшалы сілтемені]] пайдалану арқылы, көрсетілетін сілтеме атауынан өзгеше атаулы бетке сілтей аласыз. Бұл үшін бірінші сілтеме нысанасын енгізіп, содан кейін таяқша "\|" белгісін қойып, содан кейін сілтеме атауын енгізіңіз. [[Қазақстан қалалары\|Қазақстанда бар қалалар]] [[Уикипедия:Сілтемелер\|Сілтемелер туралы]]
Жобаға кірмейтін тор бетіне сілтеген жағдайда, сыртқы сілтемелер қолданылады. Бұл үшін тек беттің URL-ін тергеніңіз жеткілікті: http://www.example.kz Қаласаңыз сілтемеге атауын беруіңіз болады: Мысал бет Не бос атаулы сілтеме жасай аласыз: [1]	Жобаға кірмейтін тор бетіне сілтеген жағдайда, сыртқы сілтемелер қолданылады. Бұл үшін тек беттің URL-ін тергеніңіз жеткілікті: http://www.example.kz Қаласаңыз сілтемеге атауын беруіңіз болады: [http://www.example.kz Мысал бет] Не бос атаулы сілтеме жасай аласыз: [http://www.example.kz]
Пайдаланушыны бір беттен басқаға автоматтық түрде айдатуыңыз болады.	#REDIRECT [[Уикипедия]]
Санат сілтемелері көрсетілмесе де, бетке қосылғанда сол бетті санатқа енгізеді. Егер санатқа сілтеме жасағыңыз келсе, қосымша екі нүкте қосыңыз. Category:Қазақша құжаттама	[[Help:Санат\|Санат сілтемелері]] көрсетілмесе де, бетке қосылғанда сол бетті санатқа енгізеді. [[Санат:Қазақша құжаттама]] Егер санатқа сілтеме жасағыңыз келсе, қосымша екі нүкте қосыңыз. [[:Category:Қазақша құжаттама]]
Уики күн-ай сілтемелерін әр қолданушының баптауына сай қайтадан форматтап береді. Сондықтан келесі үш сілтеме баптауларыңызда белгілі бір форматты қалаған жағдайда сол форматқа сай бірдей боп көрсетіледі: Желтоқсан 16, 1991 16 Желтоқсан 1991 1991-12-16	Уики күн-ай сілтемелерін әр қолданушының баптауына сай қайтадан форматтап береді. Сондықтан келесі үш сілтеме [[Special:Preferences\|баптауларыңыз]]да белгілі бір форматты қалаған жағдайда сол форматқа сай бірдей боп көрсетіледі: * [[Желтоқсан 16]], [[1991]] * [[16 Желтоқсан]] [[1991]] * [[1991]]-[[12-16]]

Кодтың күшін жою

Келесі пішімдеу тәсілдері енгізген мәтініңізді Уики тарапынан өзгерттірмей, сол түрінде көрсеттіреді.

Көрсетілетіні	Енгізгеніңіз
nowiki тегі [[Уики]] кодын елемейді. Және қызыл жол мен қатар келетін бос жерлерді мәтіннен алып тастайды. Дегенмен арнайы қаріптерді таниды (мысалы: →)	<nowiki> nowiki тегі [[Уики]] кодын елемейді. Және қызыл жол мен қатар келетін бос жерлерді мәтіннен алып тастайды. Дегенмен арнайы қаріптерді таниды (мысалы: →) </nowiki>
pre тегі [[Уики]] кодын елемейді. Және текстті мүлдем пішімдемейді. Дегенмен арнайы қаріптерді таниды (мысалы: →)	<pre> pre тегі [[Уики]] кодын елемейді. Және текстті мүлдем пішімдемейді. Дегенмен арнайы қаріптерді таниды (мысалы: →) </pre>
Мәтін алдында бос жер қалдыру - пішімдеуден сақтанудың тағы бір тәсілі. Әр жолдың басында бос жер қалдырып отырсаңыз, мәтініңіз пішімделмейді. Дегенмен бұл Уики кодымен арнайы қаріптерді (→ т.б.) таниды.	Мәтін алдында бос жер қалдыру - пішімдеуден сақтанудың тағы бір тәсілі. Әр жолдың басында бос жер қалдырып отырсаңыз, мәтініңіз пішімделмейді. Дегенмен бұл [[Уики]] кодымен арнайы қаріптерді (→ т.б.) таниды.
Тізім жолы nowiki тегітерімен қоршалған жағдайда, бұл тізімнің аяқталуына себеп болмайды. nowiki мен pre тегтерін біріктіре отырып тізімге мысал енгізуіңізге болады. Тізім жалғасады	#<nowiki>Тізім жолы nowiki тегітерімен қоршалған жағдайда, бұл тізімнің аяқталуына себеп болмайды. </nowiki><pre><nowiki> nowiki мен pre тегтерін біріктіре отырып тізімге мысал енгізуіңізге болады. </nowiki></pre> #Тізім жалғасады

Суреттер, кестелер, видео және аудио файлдар

Сурет файлын қотарғаннан кейін, кескінді қосқыңыз келген жерге файл атын енгізіп, тінтуірмен бөліп шығарып, өңдеу құралдар панеліндегі "кірістірілетін сурет" түймесін ( ) басыңыз.

Бұл файлды қотару синтаксисін мәтінге қосады [[Сурет:filename.gif]]

Көрсетілетіні

Енгізгеніңіз

Сурет пен балама мәтіні:

Қаласаңыз суретті жақтау ішінде көрсетіп тиісті мәтінін қоса аласыз:

Осы Уикидің рәмізі

Сурет пен балама мәтіні:

[[Сурет:Wiki.png|Осы Уикидің рәмізі]]

Қаласаңыз суретті жақтау ішінде көрсетіп 
тиісті мәтінін қоса аласыз:
[[Сурет:Wiki.png|frame|Осы Уикидің рәмізі]]

Сурет бетіне сілтеме жасау: Image:Wiki.png

Не тікелей суретке сілтеме жасау: Media:Wiki.png

Сурет бетіне сілтеме жасау:
[[:Image:Wiki.png]]

Не тікелей суретке сілтеме жасау:
[[Media:Wiki.png]]

mediа: сілтемелері арқылы тікелей дыбыс не бейне файлдарға сілтей аласыз: Дыбыс файлы

'''mediа:''' сілтемелері арқылы тікелей дыбыс не бейне
файлдарға сілтей аласыз:
[[media:Sg_mrob.ogg|Дыбыс файлы]]

Бұл

кесте

боп

табылады

Осылай

кесте ішіне кесте қоя аласыз

{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" align="center"
! Бұл
! кесте
|- 
| боп
| табылады
|-
| colspan=2 |
{| border=3
| Осылай
|-
| style="background:#ff3322" | кесте ішіне кесте қоя аласыз
|}
|}