Азғындық

Азғындық — кісілік қасиеттерді ескерілмеген, адамгершілік талаптарынан тыс іс-әрекетке берілетін әдептік сипаттама. Оған негізінен қоғамдық пікірмен айыпталатын теріс қылықтар мен пиғылдар жатады. Зұлымдық, арамдық, күнәһарлық, нәпсіқұмарлық, имансыздық азғындыққақа біртабан жақын ұғымдар. Халықтық дәстүрлі әдеп жүйесі азғындықтыңтың айқын көріністерін қанағатсыздықты, арсыздықты, ұятсыздықты жатқызады. Азғын адам — халқына қасірет әкелетін, оның намысын аяққа басатын, адамгершілік қасиеттерден жұрдай адасқан тұлға болып табылады. Азғындық көріністеріне мұсылмандардың киелі кітабы Құранда, пайғамбарымыздың хадистерінде әділ баға берілген. Әл-Фараби өзінің “Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы” атты еңбегінде азғындық себептерін жан-жақты талдаған. “Адам туа бітті ізгілікке жақын ба, жоқ әлде зұлымдыққа бейім бе?” деген сұраққа жауап әзірге табылған жоқ. Кейбір ғалымдар адам жануарлар әлемінен шыққан, сондықтан соқыр сезімдер оның соңына ілесіп жүреді, адам өзіне-өзі абай болмаса жардан құлатпай қоймайды дейді. Енді бір ғұламалар “адам туғаннан сәби сияқты пәк, тек оны бүлдіретін қоғам” деген пікірді жақтайды. Шынтуайтына келгенде адамзат туа бітті азғындыққа бейім емес. Өмірдегі жақсылықтар адам тіршілігінің барлық қырларын қамти алмайтындықтан азғындық туындайды.

Сілтемелер

“Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы”, 1 - том