Айырма - күйіс қайтаратын малдың бақайында кездесетін аурудың атауы. Көктемде, жаздыгүні сортаң, батпақты жерде жайылған малдың бақайы арасына шөп, батпақ араласа кеулеп кіріп, батып ауыртатын «қар ақсақ», «батпақ ақсақ» ауруынан өршиді. Бақай арасындағы құндыздық теріге шауып, көпсітіп талауратады, көбеде бидайдай түйір өскені байқалады. Бақайдың арасы базданып, ірің кеулеп кетеді де, көлемі бидайдай қошқыл дақ көзге шалынады. Ірің бақайдың арасына таралады, оның іші қуыс болады, іргесіне ақ түк көп өседі. Оны айырма немесе бақай арасындағы түйірге байланысты «бірбидай» деп атайды. Сонымен қатар, осы ауруды түйір жара деп атау да кездеседі. Ауырған қойды жығып, емшілер оташылық жасайды: өткір кездікпен түйірдің аузын тіліп, ішіндегі кесірлі түйірді (өзегін) қысқышпен тартып алып тастайды. Ашылған өзектің орнына бірнеше түйір тотияйын салып, үстін күйдірілген құрым киізбен орап тастайды.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2