Акцентуациялардың Личко классификациясы

Акцентуациялардың Личко классификациясы- Андрей Евгеньевич Личко ойлап тапқан мінездің акцентуациялану классификациясы. Ол 1933 жылы жүргізілген Ганнушкин психопатияларының жіктелуінен негізделген.

Мінез типтері

Астено-невротикалық

Астено-невротикалық типі шаршау мен ашушаңдықтың жоғарылауымен сипатталады. Астено-невротикалық адамдар гипохондрияға бейім, олар бәсекелестік әрекеттер кезінде тез шаршайды. Олар елеусіз себептермен кенеттен аффективті жарылыстарға тап болуы мүмкін. Олардың жоспарларының орындалмайтындығын түсінген жағдайда эмоционалды күйзеліске тап болады. Олар ұқыпты және тәртіпті.

Гипертимді

Гипертимді адамдар көтерілген көңіл-күйде және жоғары тонуста, белсенділік пен қарым-қатынасқа құштарлығы бар, басталған затты аяқтамау үрдісінде байқалады. Мінезінің гипертимиялық акцентуациясы бар адамдар монотонды ортаға, жұмысқа, жалғыздық пен шектеулі байланыстарға, бос жүруге шыдамайды. Дегенмен, олар энергиямен, белсенді өмірлік ұстанымымен, көпшілдігімен және жақсы көңіл-күйімен ерекшеленеді. Гипертимиялық акцентуациясы бар адамдар хоббиді оңай өзгертеді.

Истероидты

Истероидты адамдар эгоцентризмді және көпшіліктің назарында болуды қалайды. Олар айналадағы адамдар пікіріне өте сезімтал және келемеж болудан қорқады. Сонымен қатар демонстративті суицидке (парасуицид) бейім. Олар табандылық, бастамашылық, қарым-қатынас және белсенді ұстаныммен ерекшеленеді. Олар оңай өзгертуге болатын ең танымал хобби түрлерін таңдайды.

Конформды

Конформды адамдар «басқалар сияқты ойлауға» бейім. Олар күрт өзгерістерге, өмірдің стереотипін бұзуға, өздерінің дағдылы жағдайынан айырылуға шыдамайды. Олардың қабылдауы өте қатаң және күтулерімен шектелген. Акцентуацияның бұл типі бар адамдар мейірімді, тәртіпті және дау-жанжалсыз. Олардың хоббиін әлеуметтік орта анықтайды.

Лабильді

Акцентуацияның лабильді типі көңіл-күйдің өте айқын өзгергіштігін білдіреді. Лабильді акцентуациясы бар адамдарда бай сенсорлық сфера бар, олар ілтипат белгісіне сезімтал. Олардың әлсіз жағы жақын адамдарының эмоционалды түрде қабылдамау, жақындарынан айырылуында және олармен байланысқан адамдардан бөлінуінде көрінеді. Мұндай адамдар көпшілдікті, шынайы сүйіспеншілікті көрсетеді. Қарым-қатынасқа қызығады, құрбыларымен араласады.

Тұрақсыз

Тұрақсыз адамдар жалқаулықты, жұмыс істеуге немесе оқуды қаламайды. Олар болашағына немқұрайлы қарайды, жоспар құрмайды. Бұл адамдар ойын-сауықты, бос уақытты ұнатады. Өздеріне уақыт бөле алмай, жалғыздыққа  шыдамсыздықты танытады. Ішімдік пен есірткіге бейім.

Психастеникалық

Психастеникалық адамдарды өзін-өзі бағалау мен рефлексияға бейімділігін анықтайды. Олар жиі шешім қабылдаудан тартынады және өзіне, басқаларға жоғары талаптар мен жауапкершілік жүгін көтере алмайды. Мұндай адамдар дәлдік пен парасаттылыққа ие. Олар әдетте біркелкі көңіл-күйге ие.

Сенситивті

Сенситивті адамдар өте әсерлі, өзіндік олқылық, ұялшақтығымен  ерекшеленеді. Көбінесе жасөспірімдік шақта олар қоғамда келемеж объектісіне айналады. Олар мейірімділік, сабырлылық және өзара көмек көрсетеді. Олардың мүдделері интеллектуалдық және эстетикалық салада жатыр, олар үшін әлеуметтік мойындау маңызды.

Циклоидты

Циклоидты адамдарда екі фазаның болуы байқалады - гипертимия және субдепрессия. Олар бірден көрсетілмейді, әдетте қысқа мерзімді (1-2 апта) және ұзақ үзілістермен араласуы мүмкін. Оларда жабырқаңқылық сезімі көтеріңкі көңіл-күймен ауыстырған кезде, циклдік көңіл-күй өзгерісі көрінеді. Көңіл-күйдің төмендеуімен мұндай адамдар қорлауға сезімтал. Дегенмен, олар белсенді, көңілді және көпшіл. Олардың хоббиі тұрақсыз, дағдарыс кезінде бизнестен бас тарту үрдісі байқалады. Жоғары, гипертимиялық фазада мұндай адамдар гипертимдерге ұқсас.

Шизоидты

Шизоидтық адамдар жеке тұлғаның оқшаулануымен сипатталады. Оларда интуиция және эмпатия қабілеті жетіспейді. Оларға эмоционалды байланыс орнату қиынға соғады. Олардың тұрақты мүдделері бар. Көп сөзді емес. Ішкі әлем әрқашан басқалар үшін жабық және тек өзіндік рақаттылық үшін хоббилер мен қиялдарға толы. Олар ішімдікке бейімділігін көрсетуі мүмкін, бірақ бұл әдетте оларда айқын эйфория тумайды. Шизоидтар үшін ішімдік адамдармен қарым-қатынасты жеңілдететін және сенімділік беретін құрал.

Эпилептоидты

Эпилептоидты адамдар қозғыштығымен, шиеленісімен және авторитаризмімен сипатталады. Олар  ашулы-мұңды көңіл-күй, аффективті жарылыстармен және ашуды басатын заттарды іздеу кезеңдеріне бейім. Ұсақ дәлдік, ұқыптылық, барлық ережелерді сақтау, басқаларды мазалайтын педантизм әдетте өз инерциясының өтемі ретінде қарастырылады. Олар бағынбаушылық және материалдық шығындарға шыдамсыз. Дегенмен, олар тиянақты, денсаулығына мұқият және ұқыпты.