Александр Стюарт, Олбани герцогы
Александр Стюарт (ағыл. Alexander Stewart; 1454—7 тамыз 1485), Олбани герцогы мен Марч графы (1455—1483), Мар мен Гариох графы (1482—1483) — Шотландия королі Яков III-ге қарсы барондар көшбасшыларының бірі, тақ мұрагері.
| Александр Стюарт ағыл. Alexander Stewart | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1455 — 1485 | ||
| Ізашары | Жаңа лауазым | |
| Ізбасары | Джон Стюарт | |
| ||
| 1455 — 1485 | ||
| Ізашары | Жаңа лауазым | |
| Ізбасары | Джон Стюарт | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Католицизм | |
| Дүниеге келуі | 1454 | |
| Қайтыс болуы | 7 тамыз 1485 Париж | |
| Династия | Стюарттар | |
| Әкесі | Яков II | |
| Анасы | Мария Гелдерндік | |
| Жұбайы | Кэтрин Синклер Анна де Ла Тур | |
| Балалары | Александр, Маргарита, Джон | |
өңдеу  |
||
Өмірбаяны өңдеу
Александр Стюарт Шотландия королі Яков II мен Гелдерндік Марияның екінші ұлдары. 1470 жылдың басында жас Олбани герцогы Шотландияның лорд-адмирал және Бериктің губернаторы атанып, оған шотланд шекарасындағы маркаларды қорғауды ұйымдастыру тапсырылды. Александр лауазымының маңыздылығына қарамастан, ел саясатына қатысудан қашқақтап жүрді және ағасы, Яков III-нің патшалық кеңесіне сирек қатысты. Дегенмен, патшаға қарсы антагонизмі бар барондар арасында Олбани герцогының танымал болуы, патшаның наразылығын тудырды.
Яков III-ге жақын туыстарының қолынан қаза болады деп болжаған, бұл, әрине, патшаның бауырларына қарсы күдіктенуіне әкелді (шын мәнінде, патша ұлының көтерілісі кезінде қаза тапты). Англия королі Эдуард IV-нің 1479 жылы бауыры Кларенс герцогының қастандығына қарсы табысты тәжірибесінің әсерінен, Яков III Олбани мен олардың кіші інісі Мар графын сиқыр жасады деп айыптап, Олбани герцогының резиденциясы Данбарды басып алды. Патша бұйрығымен Мар графы өлтірілді, ал Александр Стюарт Францияға қашып кетті. Дегенмен, корольдің қысымына қарамастан, Шотландия парламенті Олбаниге қарсы сатқындық айыптарын мақұлдаудан бас тартты.
Францияда Александр Стюарт Людовик XI-нің сарайында жылы қарсы алды және 1480 жылы екінші рет Овернь графының қызы, Анна де Ла Турге үйленді. Франция королі Яков III мен бауырын татуластырмақ болды, бірақ табысқа жетпеді, сондықтан Александр Стюарт Англияға көшті. 1482 жылы 10 маусымда, Фотерингей қамалында, Олбани герцогы ағылшын королі Эдуард IV-мен келісім жасасты, оған сәйкес, Англия Александрға Шотландияның тағына талабын әскери күштермен қолдауға уәде берді, ал Олбани ағылшын короліне ант беріп, франко-шотланд одағын бұзып, Англияға Берикти қайтаруға уәде берді.
1482 жылы патшаға қарсы лап еткен шотландтық барондардың бүлігін пайдаланып, Глостер герцогының ағылшын әскерінің қолдауына сүйене отырып, Александр Стюарт Шотландияға келді. Бірыңғай шотландтық роялистер Олбанимен келіссөзге барып, патша Яков ІІІ-ге адал болып қалуына герцогтың келісімін алғаны үшін, оған мемлекет басшысының міндеттерін тапсырды. 1482 жылы 29 қыркүйекте Яков III бауырының қолына берілді.
Өз билігін нығайту үшін Олбани герцогы Шотландия парламентін құрды. Бірақ-та, парламенттің көптеген мүшелері герцогты қолдаудан бас тартып, патшаның жағына шықты. Сол уақытта Яков III барондардың бақылауынан бірте-бірте шыға берді. Патша мен парламенттің қысымынан соң, Олбани 1483 жылы мамыр айында патшалық биліке бағынуы және ағылшын королімен келіссөздер жасағаны үшін өкінетіндігі туралы қор қылатын шарттарға қол қоюға мәжбүр болды. Осыған қарамастан, ол Яков III-нің өз бауырын опасыздық жасады деген айып тағуына байланысты, Англияға қашуға мәжбүр болды. Олбанидың мүлкін патшаның бұйрығымен тәркіленді.
1484 жылы Олбани герцогы ағылшын әскері мен Дуглас графының қолдауымен Шотландияға тағы бір экспедицияны бастады, бірақ ол сәтсіз аяқталды. Бұдан кейін Александр Стюарт Францияға көшіп барды, 1485 жылы рыцарлар турнирінде Орлеан герцогымен кездейсоқ жараланып, көп ұзамай қайтыс болды.
Некесі мен балалары өңдеу
- (1475 жыл, 1477 жылы күшін жойды) Кэтрин Синклер, Оркней графы, Уильям Синклердің қызы.
- Александр (1477—1537), Морей епископы
- Маргарита
- (1479) Анна де Ла Тур, Оверь мен Булони графы, Бертран VI-ның қызы.
- Джон (1484—1536), Олбани герцогы мен Шотландия регенті.
Сілтеме өңдеу
Александр Стюарт, 1-ші Олбани герцогы The Peerage.com сайтында (ағыл.)