Алексей Николаевич Толстой

Алексей Николаевич Толстой (29 желтоқсан 1882 (10 қаңтар 1883), Николаевск, Самарск губерниясы, Ресей империясы — 23 ақпан 1945, Мәскеу) — орыс ұлтының кеңестік жазушысы және қоғамдық қызметкері, граф. Әлеуметтік-психологиялық, тарихи және ғылыми-қиял-ғажайып романдар, повестер мен әңгімелер, публицистикалық шығармалар авторы. Неміс басқыншыларының зұлымдық әрекеттерін тексеру ісі бойынша комиссия мүшесі (1942). Үш бірдей бірінші дәрежелі Сталиндік сыйлықтың лауреаты (1941; 1943; 1946 — қайтыс болған соң),Ленин(1937),Еңбек Қызыл Ту,Құрмет белгісі ордендерінің және "1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына қосқан үлесі үшін"медалінің(1945,қайтыс болғанынан кейін)иегері.

А.Н.Толстой

Биографиясы

Музей-усадьба А.Н. Толстого в Самаре

А.Н. Толстой 1882 жылы 29 желтоқсанда (10 қаңтарда 1883 жыл). Әкесі - граф Николай Александрович Толстой (1849-1890), алайда кейбір биографтар оның өгей әкесі Алексей Аполлонович Бостроның атымен жазады. («Шығу тегі» бөлімін қараңыз.)

Анасы – Александра Леонтьевна (1854-1906) – жазушы, декабрист Николай Тургеньевтің ағайын немересі, А.Н. Толстойдың туылуы кезінде күйеуінен кетіп, көңілдесімен бірге тұрады. А.А. Бостромға заңды түрде күйеуге ішкі сезімін анықтай алмай, шыға алмады.

Болашақ жазушының балалық шағы анасының көңілдесі Самараға қашық емес Сосновкадағы (қазіргі уақытта - Павловка пос., Қызылармия ы.а.) А.А. Бостромның үйінде өтті.

1905 жылы көктемде Петербург технологиялық институтының студенті Алексей Толстой бір айдан артық Невьянскіде тұрған Оралға тәжірибеден өтуге жіберілді.

1936 – 1938 жылдары А.М. Горький қайтыс болған соң, А.Н.Толстой КСРО Жазушылар Одағын басқарды.

А.Н. Толстой – КСРО ҒА академигі (1939),1937 жылдан бастап КСРО ЖК 1-шақырылымының депутаты. Фашистік басқыншылардың зұлымдықтарын тергеу бөлімінің мүшесі. Краснодарск үрдісіне қатынасушы.

А.Н.Толстой 1945 жылдың 23 ақпанында дүние салды. Москва қаласында Новодевичье қорымында жерленген. Оның қайтыс болуына байланысты мемлекеттік қаралы күн жарияланды.

Марапаттары мен сыйлықтары

• 1941«Пётр I» романының 1-2 бөлімдері үшін бірінші дәрежелі Сталиндік сыйлық.
• 1943 — «Хождение по мукам» романы үшін бірінші дәрежелі Сталиндік сыйлық.(«Грозный»танкісін салудағы қорғау қорына берілді.)[3].
• 1946 «Иван Грозный» романы үшін бірінші дәрежелі Сталиндік сыйлық (қайтыс болған соң);
• Ленин ордені (1938);
• Еңбек Қызыл Ту ордені (1943);
• «Құрмет белгісі» ордені (1939);

Соғыс уақытындағы шығармашылығы

Соғыс жылдары Алексей Толстой соғыстың бірінші күнінен (1941 жылдың 27 маусымында – «Біз нені қорғаймыз») бастап, 1945 жылдың қысының аяғында қайтыс болғанға дейін 60-тар шамасында публицистикалық материалдар (очерктер, мақалалар, үндеулер, батырлар жайындағы суреттемелері, соғыс операциялары) жазады. Алексей Толстойдың соғыс туралы танымал туындысы «Отан» («Родина») очеркі.

Санкт-Петербургтегі мекен-жайы

• 1907—1910 жж.— И. И. Дернов кіріс үйі (Таврическ көшесі, 35);
• 1910—1912 жж.— И. И. Круглов кіріс үйі (Невский даңғылы, 147);
• 1925-05.1928 г.— Жданов өзенінің жағалауындағы кіріс үйі, 3;
• 05.1928-05.1930 ж.— Балалық Ауылы, Мәскеу көшесі, 8;
• 05.1930 —1938 ж. бас кезең—жазушылар шығармашылығы үйі (Балалар ауылы, Пролетар көшесі, 6).

Естелік

А.Н.Толстойдың есімімен Москва маңындағы кейбір орындар байланысты: Малевкадағы Жазушылар шығармашылығы үйінде болды (қазіргі Рузск ауданы), 30-шы жылдардың аяғында Максим Горькийге Горка саябағына (қазіргі Одинцовск ауданы) келген болатын, Горькимен бірге 1932 Большевиктер Еңбек коммуннасына (қазіргі Королев қаласының айиағы) барған болатын.

Ұзақ уақыттар бойына Барвих (қазіргі Одинцовск ауданы) саяжайында тұрды. 1942 жылы мұнда «Ана мен қыз», «Катя», «Иван Сударев әңгімелері» туындыларын жазған болатын. Осы жерде өзінің «Хождение по мукам» романының үшінші кітабын бастады, ал 1949 жылы «Петр І» романының үшінші бөлімінде жұмыс істеді.

Жанұясы

Әйелі мен балалары

1. Юлия Васильевна Рожанская, Самара жерінен

1. ұлы Юрий, балалық шағында қайтыс болған;

2. Софья Исааковна Дымшиц, суретші, иудейлік, Толстоймен бірнеше жыл некесіз (азаматтық неке)бірге тұрғаннан кейін Толстоймен заңды некеге тұру үшін православие дінін қабылдады, алайда үйлену тойы болмады.

1 қызы Марьяна (Марианна) (1911 — 1988), зайыбы Е. А. Шиловский (1889—1952).

3. Крандиевская, Наталья Васильевна (1888—1963), ақын, мемуаристка —1914—1935 жж. «Хождения по мукам» романындағы Катя Рощинаның прототипі

1. Дмитрий, сазгер, үш жұбайы болды (олардың бірі Татьяна Николаевна), әр некеден бір баладан болды.

2. Никита (1917—1994), физик, оған «Детство Никиты» повесі арналған , жұбайы Наталья Михайловна Лозинская(жүк тасушы Лозинск қызы), алты баласы (олардың ішінде Татьяна Толстая), он бір немересі (олардың ішінде Артемий Лебедев)

3. (асырап алған баласы) Федор Крандиевский —Крандиевскийдің бірінші некесінен дүниеге келген бала, Толстойдың жанұясында өсті.

4. Любовь Ильинична Крестинская-Барщева. Балалары болмады.

Туындылары

Алексей Толстой."Бірінші Петр"романы

• В Париже (1921)
• Граф Калиостро (1921)
• Детство Никиты (1922)
• Повесть Смутного времени (1922)
• Аэлита (1923)
• Семь дней, в которые был ограблен мир, другое название: Союз пяти (1924)
• Бывалый человек (1927)
• Морозная ночь (1928)
• Гадюка (1928)
• Хлеб (1937)
• Иван Грозный (Орёл и орлица, 1942; Трудные годы, 1943)
• Русский характер (1944)
• Странная история (1944)
• Древний путь
• Чёрная пятница
• На острове Халки
• Рукопись, найденная под кроватью
• В снегах
• Мираж
• Убийство Антуана Риво
• На рыбной ловле

Аяқталмаған туындылары

• Егор Абозов (1915)

Петр I (3 том)

Ертегілері

• Русалочьи сказки
• Сорочьи сказки
• Золотой ключик, или Приключения Буратино (1936)
• Прожорливый башмак
• Дочь колдуна и заколдованный королевич

Пьесалары

"Дантон өлімі"пьесасы

• Смерть Дантона
• Смерть Фёдора Ивановича
• Насильники (Лентяй)
• Касатка
• Заговор императрицы
• Чудеса в решете…
• Любовь — книга золотая
• Петр Первый
• Иван Грозный
• Нечистая сила (другое название: Дядюшка Мардыкин) Пьеса входит в авторские сборники: «Комедии о любви» (1918) и «Горький цвет» (1922)
• Бунт машин

Соғыс жайындағы туындылары

• Армия героев
• «Блицкриг» и «блицкрах»
• К писателям Северной Америки
• Москве угрожает враг
• Нас не одолеешь!
• Почему Гитлер должен потерпеть поражение
• Родина
• Русский характер
• Цикл «Рассказы Ивана Сударева»
• Черные дни гитлеровской армии
• Что мы защищаем
• Я призываю к ненависти

Шығармаларының киноға түсірілуі

• 1924 — Аэлита
• 1928 — Хромой барин
• 1937-1938 — Пётр Первый
• 1939 — Золотой ключик
• 1957 — Хождение по мукам: Сёстры (1 серия) 1
• 1958 — Хождение по мукам: Восемнадцатый год (2 серия) 2
• 1958 — Приключения Буратино (мультфильм)
• 1959 — Хождение по мукам: Хмурое утро (3 серия) 3
• 1965 — Гиперболоид инженера Гарина
• 1965 — Гадюка
• 1971 — Aktorka 4
• 1973 — Крах инженера Гарина
• 1975 — Приключения Буратино («Золотой ключик, или Приключения Буратино»)
• 1977 — Хождение по мукам (телесериал)
• 1980 — Юность Петра
• 1980 — В начале славных дел
• 1982 — Похождения графа Невзорова 4
• 1984 — Формула любви («Граф Калиостро»)
• 1986 — Проделки в старинном духе 4
• 1992 — Детство Никиты
• 1992 — Прекрасная незнакомка 4
• 1996 — Милый друг давно забытых лет 4
• 1997 — Новейшие приключения Буратино 4

Дереккөздер

<references>