Алматы облысының мемлекеттік мұрағаты
Алматы Облыстық Мемлекеттік Архиві — Алматы облысының тарихы туралы құжаттар жинақталған арнаулы ғылыми-анықтамалық мекеме. Алматы облыстық мемлекеттік мұрағаты өзінің бастауын (құрылған мерзімі дәл анықталмаған) облыстық мұрағат қорынан алады.[1] Онда мұрағат 1919 жылы жұмыс істей бастаған. Осы облыстық мұрағат қорын құру туралы бұйрықты оның Түркістан АССР халық ағарту комиссариатының Орталық мұрағат басқармасының құрамына 1921 жылдың 25 қаңтарында кірді деп көрсетілген. Құжаттарды жинап сақтау Жетісуда революцияға дейін де жалғасқан. 1924 жылы қазан айында Орта Азия және Қазақстан республикаларының ұлттық мемлекеттік межеленуіне байланысты Жетісу губерниясы Қазақ АССР-ның құрамына қосылды. Жетісу губерниялық мұрағат (бастап Алматы округтік) Қазақ АССР-ның Орталық Аймақтық мұрағатының басқаруына өтіп, 1929 жылдың соңы, 1933 жылдың желтоқсанына дейін құрамында болды. 1933 жылдың 26 қазанында Алматы облыстық атқару комитетінің бөлімі ретінде облыстық мұрағат басқармасы құрылды.
| Алматы облысының мемлекеттік мұрағаты | |
|---|---|
| Құрылған уақыты | 1919 жыл |
| Мұражай түрі | Ұлттық мұрағат |
Тарихы өңдеу
Алматы облысының мемлекеттік мұрағаты өз бастауын 1919 жылдан бері келе жатқан облыстық мұрағат қорынан алады. Түркістан АКСР Ағарту Халық Комиссариатының Орталық мұрағаттар басқармасының жүйесіне енгізілген облыстық мұрағат қорын құру туралы бұйрық 1921 жылдың 25 қаңтарында шығарылды.
1924 жылдың қазан айында Орта Азия республикалары мен Қазақстанның ұлттық-мемлекеттік межеленуінің нәтижесінде Жетісу облысы Қазақ АКСР құрамына, Жетісу губерниялық (1928 жылдан бастап Алматы аймақтық) мұрағат бюросы Қазақ АКСР Орталық өлкелік мұрағатының қарамағына қарап, 1929 жылдың аяғынан 1933 жылдың желтоқсанына дейін оның құрамында әрекет етті.
1933 жылдың 26 қазанынан Алматы облаткомының бөлімі құқығымен Мұрағат басқармасы құрылды. Осы уақытта бұрынғы аймақтық мұрағаттық бюро негізінде Алматы облысының мемлекеттік мұрағаты құрылды. Облмұрағаттың ең бірінші бұйрығы 1934 жылмен белгіленген.
1935 жылы Алматы облысының 16 ауданында филиалдар ашылды.
1939 жылдан 1960 жылға дейін облмеммұрағат ҚазКСР ІІХК (кейін ІІМ) Алматы облыстық мұрағаттық басқармасының қарамағында болды.
1960 жылдың 19 тамызынан облмеммұрағат қайтадан Алматы облаткомының жанындағы Мұрағат бөліміне кірді.
1962 жылы аудандық мұрағаттар таратылды.
1977 жылдан бастап облыс аудандарында облмеммұрағаттың филиалдары ашыла бастады.
1992 жылдың ақпан айынан бастап Алматы облысының мемлекеттік мұрағаты Алматы облыстық әкімшілігінің Мұрағаттар және құжаттама басқармасының, ал 1995 жылдың қазан айынан бастап - Алматы облысының әкімі аппаратының бағынысына өтті.
1996 жылдың қаңтар айынан бастап Мұрағаттар және құжаттама басқармасы Алматы облысының әкімі аппаратының Мұрағат бөлімі болып қайта құрылды, ол 1997 жылы таратылып, 2000 жылы қайтадан Алматы облысы мұрағат басқармасы ретінде қалпына келтіріліп, облмеммұрағат штатынан бөлініп шықты. 2004 ж. Алматы облысы әкімінің 2004 жылғы 10 ақпандағы №2-19 шешімі бойынша Алматы облыстық мұрағат басқармасы «Алматы облысының мұрағаттар және құжаттаманы басқару жөніндегі басқармасы» мемлекеттік мекемесі болып қайта құрылды.
Талдықорған мемлекеттік мұрағаты өңдеу
1944 жылға дейін Талдықорған облысы Алматы мен Семей облыстарының құрамында болды. Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Президиумының 1944 ж. 15 наурыздағы Жарлығымен Талдықорған облысы құрылды. Талдықорған облысының мемлекеттік мұрағаты 1944 жылдың наурызында облысқа Алматы мен Семей облыстарынан аумақтық жағынан берілген аудан мұрағаттарының құжаттары негізінде құрылды.
Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Президиумының 1959 ж. 6 маусымдағы Жарлығымен Талдықорған облысының жойылуына байланысты облмеммұрағат Алматы облысы мемлекеттік мұрағатының Талдықорған филиалы болып қайта құрылды.
1967 жылдың 23 желтоқсанында Талдықорған облысы қайта құрылды. Талдықорған филиалы Талдықорған облысының мемлекеттік мұрағаты болып қайта құрылды.
ҚР Президентінің 1997 жылғы 22 сәуірдегі Жарлығымен Талдықорған облысы таратылды және Талдықорған облмеммұрағаты Алматы облысы мемлекеттік мұрағатының Талдықорған филиалы болды.
Алматы облысы әкімінің 1999 жылғы 18 ақпандағы № 2-35 шешімімен Талдықорған мемлекеттік мұрағаты Алматы облысының мемлекеттік мұрағатының Талдықорған филиалы болып қайта аталды.
Алматы облысы әкімінің 1999 жылғы 1қарашадағы № 11-420 шешімімен Талдықорған қаласындағы филиал Талдықорған мемлекеттік мұрағаты болып аталды.
Алматы облысы әкімінің 2003 жылғы 15 шілдедегі №65 қаулысымен «Талдықорған мемлекеттік мұрағаты» мемлекеттік мекемесі құрылды.
Талдықорған мемлекеттік мұрағаты облыс мекемелері мен кәсіпорындараның 1918-1997 жылдардағы құжаттарын, сонымен қатар партия және комсомол ұйымдарының құжаттарын сақтауда.
Басылымдар өңдеу
- "1930-шы жж. ашаршылық: себептері, көлемі, салдарлары"[2]
- Алматы облысының колхоздар мен совхоздар тарихы бойынша қысқаша анықтамалық
- Жеке қорлар. Алматы облысының мемлекеттік мұрағаттары
- «Депортация народов в Алматинскую область Казахстана» құжаттар жинағы
- XX ғасырдың 20-шы, 30-шы жылдарындағы Қазақстандағы ашаршылық «Қазақ халқының қасіреті»
- Дипломат Мәлік Сабырұлы Фазылов туралы «Отанға қызмет ету»
- Мұқағали Мақатаевтың бұлтты аспаны
Дереккөздер өңдеу
- Алматы облысының мұрағат мекемелері, 2002 ж
- «Тарихи-мәдени сараптама жүргізудің ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрінің 2007 жылғы 20 тамыздағы N 219 Бұйрығы.
- «Қазақстан Республикасынан әкетілетін және оған әкелінетін мәдени құндылықтарға сараптама жүргізу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 1 маусымдағы N 447 Қаулысы