Алтай Сәрсенұлы Аманжолов

Алтай Сәрсенұлы Аманжолов (02.06.1934 - 08.10.2012 Алматы қаласында) – түркітанушы, филология ғылымдарының докторы (1976), профессор (1978), Қазақстан Қоғамдық ғылым академиясының толық мүшесі (1995).

Алтай Сәрсенұлы Аманжолов
Мансабы:	түркітанушы, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Қоғамдық ғылым академиясының толық мүшесі

Мәскеу мемлекеттік университеті жанындағы Шығыс тілдері институтын бітірген (1957). Қазақстан Ғылым Академиясының Тіл және әдебиет инcтитутында кіші ғылыми қызметкер (1957–1960, 1964–1966). Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институтында доцент, кафедра меңгерушісі (1966–1979), ҚазМУ-да кафедра меңгерушісі (1979–1995), профессор (1995 жылдан), көне түркі жазба ортанының директоры қызметтерін атқарған. «Көне түркі жазуының тарихы туралы деректер мен зерттеулер» деген тақырыпта доктор диссертация қорғады.

Аманжолов зерттеулерінің басты бағыты – көне түркі жазу ескерткіштерінің тілі, көне түркі жазуының тарихы, түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы, түркі руникалық графикасы мәселелері. Осы салада бірнеше монографиясы, оқулықтары, ғылыми мақалалары (жалпы саны екі жүзден астам, оның кейбіреуі ағылшын және түрік тілдерінде шет елде басылды) жарық көрді. «Құрмет» ордені (1999), медальдармен және «Қазақстан республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» белгісімен (2004) марапатталған.

«Көне түркі жазуының тарихы туралы деректер мен зерттеулер» деген тақырыпта докторлық диссертация қорғаған. А. зерттеулерінің басты бағыты – көне түркі жазу ескерткіштерінің тілі, көне түркі жазуының тарихы, түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасы, түркі руникалық графикасы мәселелері. Осы салада бірнеше монографиясы, оқулықтары, ғылыми мақалалары (оның кейбіреуі ағылшын және түрік тілдерінде шетелдерде басылды) жарық көрген. А. – түркі тілдерінің тарихи грамматикасы мен көне түркі жазуы тарихының мамандарының бірі. «Көне түркі ескерткіштеріндегі етістіктің меңгерілуі» (Мәскеу, 1969 ж.) атты монографияның авторы. Ғалымның «Көне түркі жазуының тарихы мен теориясы» (Алматы, 2003 ж., орыс тілінде) атты монографиясында көне түркі руникалық графикасына түбегейлі талдау жасалған, Қазақстан бойынша соны эпиграфикалық материалдар берілген, түркі руникалық әліпбиінің қалыптасу тарихына қатысты маңызды теориялық тұжырымдар айтылған. Көне түркі жазу ескерткіштерінің зерттеулеріне арналған «Бабалар сөзі» кітабы 1988 жылы Пекинде басылды. «Түрік тілі» атты оқу құралындағы (1983 ж.) түркі эпиграфикасының деректеріне сүйеніп, «Түркі руникалық графикасы» деген үш бөлімді методикалық талдау құрастырған (1980, 1981, 1985 ж. орыс тілінде), «Түркі филологиясы және жазу тарихы» атты оқу құралын (1996 ж.) жариялады.

Шығармалары:

• Глагольное управление в языке древнетюркских памятников, М., 1969;
• Материалы и исследования по истории древнетюркской письменности, А.-А., 1975;
• Тюркская руническая графика, І–ІІІ. А.-А., 1980, 1981, 1985; Түрік тілі. Оқу құралы. А., 1983;
• Бабалар сөзі, Пекин, 1988; Ортақ асыл мирас. Трабзон (Түркия), 1994;
• Түркі филологиясы және жазу тарихы, А., 1996;
• Қазақша-орысша лингвистикалық терминология сөздігі, А., 1997, 1999;
• История и теория древнетюркского письма, А., 2003.

Сілтемелер

• “Ана тілі” газеті» Қосөзен өркениетінен