Амбондықтар
Амбондықтар (амбоинс, өз атауы - оранг-амбон) — Молукка аралдарындағы (Амбон аралдары мен Серам аралының оңтүстік-батыс жағалауы) Шығыс Индонезиядағы амбон-тимор халықтарының бірі. Олар сондай-ақ Ява аралында, Жаңа Гвинея аралындағы Ириан-Джая провинциясында және Индонезияның басқа бөліктерінде тұрады. Индонезиядағы жалпы саны (Серам аралының батыс жағалауындағы туысқан халқын қоса алғанда) 600 мың адам, шамамен. 40 мың адам Нидерландыда тұрады (2002).[1]
| Амбондықтар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
600 000 (1992) | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Индонезия |
510 000 |
 Нидерланд |
35 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Тілі өңдеу
Қала халқының басым бөлігі малай тілінің диалектісінде сөйлейді, ал мұсылмандар оңтүстік молуккалық тобының амбон тілінің диалектілерінде сөйлейді.
Діні өңдеу
Діни ұстанымы бойынша амбондықтардың көпшілігі христиандар және азшылық мұсылман-сүнниттер.
Тарихы өңдеу
Амбондықтар 16-19 ғасырларда Амбон мен Батыс Серамды мекендеген хитуандықтар деп аталатын индонезиялық иммигранттар, еуропалықтар және аралас текті халықтың бірігуі нәтижесінде қалыптасты. Амбондықтардың 16 ғасырдан бастап португалдарға, 17 ғасырдан бастап голландиялық отаршылдарына қарсылығы 19 ғасырдың басына дейін жалғасты. Амбондықтардың едәуір бөлігі еуропалық мәдениетті қабылдады. 1945-49 жылдардағы Индонезияның тәуелсіздік соғысы кезінде көптеген амбондықтар, соның ішінде отаршыл армияның мүшелері Нидерландыға және Батыс Жаңа Гвинеяға қоныс аударды. Қазіргі амбондар - ең дамыған Индонезия халықтарының бірі.
Кәсібі өңдеу
Негізгі кәсіптері - дәмдеуіштер өндірісі (қалампыр, мускат жаңғағы), саго өндіру, балық аулау, бағбандық, көпшілігі армияда және үкіметте қызмет етеді. Дәстүрлі қолөнері: қыш, ұсталық, қару-жарақ жасау (пышақтары мен қалқандар) желкенді кемелер жасау (арумбай), інжу-маржан мен тасбақа қабығына ою, панданус талшығын тоқу, қалампыр бүршіктерінен қолөнер бұйымдары мен кеме үлгілерін жасау.
Өмір салты өңдеу
Дәстүрлі ауыл қауымдастығы (негри) сақталған, оны басшы (раджа) басқарады, Аумақтық туыстас топтарға (соа) біріккен патрилинейлік рулар (мата рума) сақталған. Амбондықтар Индонезияның ең жоғары білімі бар халықтарының бірі. Индонезия зиялыларының маңызды бөлігін құрайды, олардың көпшілігі армия мен үкіметте қызмет етеді.[2]
Дәстүрлі тұрғын үйлері – жер үсті (бұрын қадалар) үйлерінің қабырғалары саго пальма жапырақтарының кесінділерінен тоқылып, шатырлары пальма жапырақтарымен жабылған. Еуропалық үлгідегі заманауи ерлердің киімін тұтынады, мереке күндері олар қысқа күртеше-баджу киеді. Әйелдер қызғылт және көк саронгтар мен тізеге дейін жететін ақ баджу, егде жастағы әйелдер ұзын көйлектер, ұштары иілген аяқ киімдер киеді. Негізгі тағамы - саго крахмалы ботқасы, балық, көкөністер, Амбон аралында - күріш.[3]
Музыкалық фольклор дамыған: Амбон кадрильінің билері, Индонезияда таралған скрипка мен гавай гитарасының сүйемелдеуімен орындалатын лагуамбон әндері.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1817334 Мұрағатталған 16 маусымның 2022 жылы.
- ↑ Народы Азии https://nations.su/asia/amboncy.html
- ↑ Энциклопедия народов мира. Амбонцы http://www.etnolog.ru/people.php?id=AMBO
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |