Анай Теліұлы

Анай Теліұлы (17 ғасырда өмір сүрген) – Қаныш Сәтбаевтың жетінші атасы. Арғын Қаржастың. Құлықе бұтағынан тараған Телі (Телі тентек атанған) әкесінің інісі Бегім ерте өлген соң оның жесірін әмеңгерлік жолмен алып, содан Анай туған. Телінің Анайынан - Мырзагүл, Құл, Жәдігер, Нияз, Тоқсан және Құдайқұл туады. «Анайдың қалмақ әйелінен - Жәдігер, қазақ әйелінен - Нияз, ал сарттан алған әйелінен - Құл мен Қозған...» - дейді Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы (Көпейұлының шежіресі, 60 6ет).

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы Мұса Шормановты жоқтаған (1885 жылы) аза жырында: «Арғы атасы сұралса - ізгі өткен мырза Анайды, Қаржастың қасқа-жайсаңы Анайдан өріп тарайды...», - дейді. Анай Бұқар жыраудың әкесі Қалқаман батыр Жолымбетұлымен заманы бір әрі үшінші атасында туысады.

Ол - қазақтың жоңғар жұртымен екі жарым ғасырға созылған азаттық соғысы дәуірінде өмір сүріп, атамекенін жаудан қорғау үшін ғұмырын ат үстінде өткізген ірі тұлға. Өткен ғасырда Мұса Шорманов, Имантай Сәтбаев сияқты көзі қарақты адамдар жазып қалдырған шежірелерінде Қаржас ауылдары Қаратаудың түстік бөктерінен Бұхар хандығының иелігіндегі Елібай деген жерге босып барғанда (жоңғар қонтайшысы Қалдан-Бошоқтың 1681-85 жылы аралығында қазақ қоныстарына тұтқиылдан басып кірген жойқын шабуылынан кейін болса керек) көш бастаушы Қалқаман батырға серік болған рубасы Анай мырза екендігі айтылған.

Анайдың үш әйелінен туған алты ұлынан әлденеше әулет өрбіген. Үлкені Мырзағұлдан - қаржас руын Баянауылға бастап келген Сәти ер, одан да алты ауыл тарайды, біреуінен - Шорман би Күшікұлы (Ш.Уәлихановтың нағашысы). Ортаншысы - Жәдігер, оның төрт ауыл қонған ұрпағының бірі Сатай мырза, одан - Сәхбаевтар әулеті тарайды.