Ангел Висенте Пеналоза

Ангел Висенте Пеналоза — (1796-1863) әскери офицер және Ла-Риоха тарихында провинциалды басшы деген атпен белгілі. Ұлт бірлігін сақтауда Аргентинада болған азаматтық соғыстарға қатысқан әскери қолбасшы.

Ангел Висенте Пеналоза
Ángel Vicente Peñaloza
Туған күні
Қайтыс болған күні	12 қараша 1863 (1863-11-12)
Қайтыс болған жері	Олта, Ла-Риоха провинциясы
Азаматтығы	Аргентина
Қызметі	әскери офицер

Жастық шағы және әскери тәжірибесі

Пеналоза 1796 жылы Ла-Риоханың оңтүстік провинциясындағы ауылдық қоғам болып табылатын Сьерра-де-лос-Льянос деген жерде дүниеге келген болатын.

Діни ортада өскен ол дін қызметкерінен білім алады. Оған білім берген дін қызметкері оның ағасы болатын. Ол Пеналозаға Chacho деген лақап ат берген. Пеналоза провинциалдық милиция қатарына еніп, капитан Хуан Факундо Кирогтың қол астында соғысады және 1826 жылы капитан дәрежесіне дейін жетеді. Дәл сол жылы ол губернатор Грегорио Араоз де ла Мадридтің билеуіндегі Тукуман провинциясына қарсы Ла Куидадел шайқасында күрескен болатын. Бұл шайқаста Араоз қатты жарақаттанып, Пеналоза жеңіске жетеді. Бұл жеңістен кейін оның беделі арта түседі. Артынша ол капитан дәрежесінде Ринкон-де-Valladares (1827), La Tablada (1829), и Oncativo (1830) шайқастарына қатынасады. Оның соңғы екі шайқастағы жеңілісі Хосе Мария Пастың бастаумыен Унитарлық Лиганың құрылуына мүмкіндік тудырады. Сонымен қоса бұл топқа қарағанда Ла-Риоханың күші әлдеқайда аз болады.

Ла-риоханың әскери көшбасшысы

Пеналоза Ла-Риохаға қайтып оралып, 1831 жылы Ла Мадриттің проксиі губернатор Домингон Виллафанды биліктен тайдыру күшін қол ұшын соады. Кирогидің өлімінен кейін Пеналоза губернатор Мартин Янзонның провинциясы Сан Хуамен біріге одақты толық қамтамасыз етеді. Олардың Ла Риохаға басып кіру жоспары сәтсіздікке ұшырағанмен, Томас Бризуела Виктор Пеналозаны кешіріп, 1837 жылдың мамырында ол 1840 жылы жаңа құрылған Солтүстік коалицияның әскери офицері атанған Бризуелаға қосылады. Буэнос-Айрес провинциясының губернаторы Хуан Мануэль де Росасқа қарсы шыққан федералистер тобы одақтас таңдауда қателесіп, Хуан да Вальдің қолдауымен Росасқа қарсы болған көтеріліс жеңіліс тапты. Сонымен қоса Мендос провинциясындағы Росастың одақтасы Араоз де ла Мадридқа қарсы ұйымдастырылған көтеріліс те сәтсіздікке ұшырады. 1841 жылы аталмыш жеңілістерден кейін Пеналоза Чилиға қашып кетті.

Ол 1842 жылы қайта оралып, өзінің бұрынғы одақтасы Сан-Хуаналық Мартин Янзонға келіп қосылады. Сонында олар Сан-Хаунның губернаторымен бағыттас болды, дей тұрғанмен , Пеналоза қайтадан Чилиға тартып тұрады. Сонан соң 1845 жылы ол Чилидан оралып, Ла-Риоханың билеушесін тақтан тайдырады. Пеналоза Бенавидезбен одақ құрып, Мануэль Бустостың бұйрығымен өзінің ата мекені Лос-Льяносқа билеуші болып тағайындалады. 1854 жылы Пеналоза өзінің бұрынғы дәрежесін, яғни Ла –Риохадағы милиция бастығы деген атағын қайта қалпына келтіреді. Ал сол уақытқа дейін, Росас 1852 жылғы Касерос шайқасында жеңіліс табады. Соны естіген Пеналоза Аргентина конфедерациясына жаңа кандидатура ұсынады. Ол Джусто Хосе де Уркуиза болатын. Пеналоза өз арасында каудильо атанып, Ла-Риоханың беделді билеушісіне айналады. Ол өзінің адал еңбегінің арқасында жоғары беделге ие болады.

Биліктік унитаризмге қарсы көтеріліс

1858 жылы федералистер губернаторы Назарио Бенавидез либералдардың қолынан мерт болғаннан соң Конфедерация мен Буэнос-Айрестағы билік арасындағы қарым қатынас ушығып кетті. Соның салдарынан президент Уркуизаның бұйрығы бойынша, Пеналоза Сан-Хуандағы билікті басып алуға міндетті болды. Пакт –Сан –Хосе –де Флорестағы тыныштықтың бұзылуынан 1859 жылы Пеналозаға Тукуман губернаторы Селедонио Гутьерреспен одақ құрудың амалдарын іздеу ұсынылады. Бартоломе Митре партиялық күштерінің баса көктеп кіруінің салдарынан, Пеналоза 1861-1862 жылдар аралығында шегінуге мәжбүр болды. Пеналоза Ла Бандерита келісімінде қарсыласының айласына түсіп қалады, себебі келісім барысында ол тұтқындағы жау әскерін өлі әскерге ауыстырып алады.

Оның бұл әділетсіздікке қарсы күресі еш нәтиже бермеді. Сол себепті ол бұл жайды түсіндіру мақсатында 1863 жылдың наурызында Аргентина президенті Митреге хат жазады. Ол хатында былай дейді:

Бұл губернаторлар, таза баскесерлер, жазығы жоқ тұрғындарды қуғын сүргінге салып, сотсыз-ақ өлім жазасына кеседі. Бұл тұрғындардың бір жазасы Федералдар партиясының құрамында болуында. Бұл адамдардың бұл өмірде тірлік ету мүмкіндігінен басқа ештеңелері жоқ.

Пеналоза Ла-Риохада жеңіске жетіп, 1863 жылы 14 шілдеде Кордова қаласына кіреді. Оның қала тұсында шайқасудан бас тартуы оны сол жылдың 28 шілдесі күні Пажас Бланкас деген жерде жеңіліске ұшыратады. Келесі шегініс кезінде ол қайтадан полковник Пабло Ирразабалдың қарамағындағы Сан-Хуан провинциясына қатысты Лос Гигантес деген жерге ат басын бұрды. Пеналоза Ла-Риохаға шегініп, өзі болмаған кезде құрылған әскери хунтаны жояды. Олта жерінде Ирразабалмен соқтығысып қалып, 12 қараша күні тізе бүгеді. Ирразабал оны өлтіріп, денесін отқа жағады. Ал оның әйелі Виктория Ромеро құлдыққы тап болып, Сан-Хуан көшелерін кісендеулі күйінде сыпыруға мәжбүр болады.