Антуан де Сент-Экзюпери

Антуан Жан-Батист Мари Роже де Сент-Экзюпери (фр. Antoine Jean-Baptiste Marie Roger de Saint-Exupéry; 29 маусым, 1900 жыл, Лион, Франция – 31 шілде, 1944 жыл) — француз жазушысы, ақыны және кәсіби ұшқышы.

Антуан де Сент-Экзюпери
фр. Antoine de Saint-Exupéry
Антуан де Сент-Экзюпери. Тулуза, 1933 жыл
Туған кездегі есімі	Антуан Жан-Батист Мари Роже де Сент-Экзюпери
Туған күні	29 маусым 1900 (1900-06-29)
Туған жері	Лион, Франция
Қайтыс болған күні	31 шілде 1944 (1944-07-31) (44 жас)
Қайтыс болған жері	Жерорта теңізі, Марсель маңында
Азаматтығы	Франция
Ұлты	Француз
Мансабы	жазушы, журналист, ұшқыш
Шығармашылық жылдары	1926 – 1944
Бағыты	Романтизм
Жанры	Өмірбаян, Көркем әдебиет, Фантастика, Эссе, Балалар әдебиеті
Шығармалардың тілі	Француз тілі
Қолтаңбасы
Ортаққордағы санаты: Антуан де Сент-Экзюпери

Өмірбаяны

Антуан де Сент-Экзюпери Франциядағы Лион қаласында дүниеге келген. Өте ерте заманнан келе жатқан дворяндық отбасыдан шыққан. Әкесі - Жан де Сент-Экзюпери және анасы - Мари де Фонколомб. Отбасыдағы бес баланың үшіншісі. Төрт жасқа келген кезінде әкесінен айырылады. Сол кезден бастап кішкентай Антуанның тәрбиесімен анасы айналысады. 1912 жылы Антуан Амберье алқабында алғаш рет ұшақпен көкке көтерілді.

Ұшақты атақты ұшқыш Габриэль Вроблевски басқарған еді. 1908 жылы Экзюпери Лион қаласында орналасқан ағайынды христиандардың мектебіне оқуға түседі. Кейін бауыры Франсуамен бірге Мансте орналасқан Сент-Круа колледжінде оқуын 1914 жылға дейін жалғастырады. Кейінірікте өз оқуын Фриберде (Швейцария) жалғастырады. "Эколь Наваль" оқуына түсуге дайындық үстінде болады, алайда конкурс бойынша өте алмай қалады. 1919 жылы архитектура бағытында Академияға жазылады. Экзюпери өміріндегі аса бір толқынды уақыт 1921 жылы болды.

Сол жылы ол Францияға әскерге шақыртылады. Сөйтіп, Экзюпери жоюшы әуе күштерінің 2-ші полкына жазылады. Ең басында оны жөңдеу жұмыстарын істейтін топқа жібереді, бірақ кейініректе екзамен тапсырып, өзіңе ұшқыш атағын алады. Оны Мороккаға аударып жіберіп, онда әскери ұшқыш атағын береді. Біраз уақыттан соң оның ісін шыңдай түсу мақсатында Истрге жібереді. 1922 жылы Антуан Авордегі офицерлерге арналған курстарды тәмамдап, кіші лейтенант атағын алады. Қазан айында 34-ші әуе полкіне баруға бұйрық алады (Бурж, Париж маңы). 1923 жылдың қаңтар айында Антуан алғашқы әуе апатына ұшырайды. Одан бас сүйек-ми жарақатын алады. Антуан Парижге қоныс аударады.

Онда өзің толығымен жазу саласына береді. Алайда, жазушылық оған үлкен табыс алып келе алмады, сол себепті Экзюпери өзің әр түрлі салада көруіне тура келді: автокөлік сатушысы, кітап сататын дүкеннің сатушысы болып жұмыс істеді. 1926 жылы ғана Экзюпери өз болмысын тапты ол - "Аэросталь" компаниясына ұшқыш болып орналасты. Көктемде ол өз жұмысын Тулуза-Касабланка, Касабланка-Дакар бағыты бойынша пошта тасуды бастайды. 1926 жылдың 19 қазанында оны Сахараның ең шеткі бөлігінде орналасқан, Кап-Джуби (Вилья-Бенс қаласы) станциясының бастығы етіп тағайындайды. Дәл осы жерде Экзюпери өзінің алғашқы шығармасы "Оңтүстік пошта" шығармасын жазады. 1929 жылдың наурызында Сент-Экзюпери Францияға қайта оралып, онда Брестте орналасқан су флотының жоғарғы әуе курстарына тапсырады.

Кейініректе Галлимар жарыққа оның "Оңтүсітк пошта" романың жарыққа шығарады, ал Экзюпери Оңтүстік Африкаға "Аэропост-Аргентина"-ға техникалық директор болып ауысады ("Аэропосталь" филиалы). 1930 жылы Сент-Экзюпери Құрмет Легионының кавалері атағын алады. Маусым айында ол іздеу тобымен бірге өзінің досы Гийомені Анд тауында болған апатынан кейін іздеуге қатысады. Осы жылы Антуан қаламынан жаңа туынды "Түнгі ұшу" шығармасы жазылып, ол өзінің болашақ жары Консуэломен танысады.

Соғыс кезінде

1939 жылдың 4 қыркүйегінде Франция Германияға соғыс ашқан соң, Сент-Экзюпери Тулуза-Монтодран әскери аэродромға шақыртылып, 3 қарашада 2/33 барлаушы әуе бөліміне жіберледі.

 Өзінің бір хатында Сент-Экзюпери: "Мен бұл соғысқа қатысуға міндеттімін. Мен жақсы көретінімнің барлығы қазір үлкен қауіп-қатерге ұрынып отыр. Прованста, орман алқаптары өртенген кезде, барлығы да жай қарап тұрмайды. Олар қолдарына бақыр ала жөңеліп, отты сөңдіруге тырысады. Мен арпалысқым келеді. Мені бұған итермелеп тұрған ішімдегі сенім мен махаббат. Мен бұған жай ғана сырттай қарап тұра алмаймын".

Сент-Экзюпери "Блок-174" ұшағында бірнеше рет әуеге көтеріледі. Ол кездегі мақсаты аэрофотобарлау еді. Сол істеген ісі үшін оған кейін "Әскери крест" атағы берілді. 1941 жылдың Францияның жеңілісінен кейін, ол өзінің әпкесінің үйіне қоныс аударады. Шамалы уақыттан соң АҚШ-қа бет бұрады. Нью-Йоркте тұрады. Ол кезде өзінің ең танымал кітабы "Кішкентай ханзада" шығармасын жазады (1942 жыл, 1943 жылы жарық көреді).

Өлімінің себептері

Ұзақ уақыт бойы Сент-Экзюперидің өлімі жайлы ештенке белгісіз болды. 1998 жылы Марсель маңында бір балықшы білезік табады. Ол білезікте

«Antoine», «Consuelo» (жазушының жары) және «c/o Reynal & Hitchcock, 386, 4th Ave. NYC USA» (жазушының кітаптары жарық көретін басылым орталығы) 2000 жылдың мамыр айында сүңгуір Люк Ванрель 70 метрлік тереңдікте ұшақтың қалдықтарын тапқаның жариялады. Оның Сент-Экзюперидің басқарған ұшағы болуы мүмкін екені жайлы мәлімдеді. Ұшақ сынықтары 400 метрлік қашықтықта шашылған. Сол жылы Франция үкіметі осы қашықтықтағы барлық зерттеу жұмыстарының жасалуына тыйым салды. Рұқсат тек 2003 жылдың күзінде берілді. Мамандар ұшақтың фрагменттерің көтерді. Оның бірі ұшқыштың кабинасының қалдықтары деп белгіленді. Кейінгі зерттеу жұмыстары нәтижесінде ол Экзюпери басқарған барлаушы ұшақтың қалдықтары деген мәлімет болды. Люфтваффе журналы 1944 жылдың 31 шілдесінде болған оқиғалар жайлы ешқандай мағлұмат қалдырмаған. Ұшақта ешқандай ату іздері табылмаған, сол себепті ұзақ уақыт бойы, ұшақтың жарамсыздығы тағы басқа пікірлер айтылып келді. 2008 жылғы прессаның мәлімдеуі бойынша 86 жасар неміс ветераны Хорст Рипперт өзінің «Мессершмитт Ме-109» Антуан де Сент-Экзюпери басқарған ұшаққа от ашқанын айтты.

Сыйлықтары

• 1930 – Фемин сыйлығы – «Түнгі ұшқыш» романы үшін;
• 1939 – Француз Академиясының Гран-Приі – «Жел, құм және жұлдыздар» романы үшін;
• 1939 – АҚШ-тың Ұлттық кітап сыйлығы – «Жел, құм және жұлдыздар» романы үшін.

Дереккөздер

Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Antoine de Saint-Exupéry