Апта, күтпе

«Алтынмен аптап, күміспен күптеді». Аталған тұрақты тіркестердегі «апта», «күпте» етістіктерінің мағынасы түсіндірме сөздікте — безендірді, әдеміледі, жайнатты. Біздер дәл осылай ұғындық. Алайда бұл сөздердің алғашқы мағынасы ұмыт қалып, жалпы ұғымға көшкен. Шын мәнінде, әр сөздің өз алдына дербес мағыналары болғандығын басқа түркі тілдері деректерінен табамыз. Якут тілінде: аптар — жапсыра тігу (орыс. нашивать) (Э. Пекарский. Словарь якутского языка,— Э. Пек. СЯЯ- I, 125); ал башқұрт тілінде: көпләу — қаптау (орыс. облицовка). Осыларды ескерсек, «алтынмен аптап, күміспен күптеді» тұрақты тіркесі, қазіргі тұрғыдан алсақ: «алтынмен тігіп, күміспен қаптады» дегенді ұғындырмақ. Ескерте кетерлік жайт — соңғы кездерде «апта», «күпте» сөздерінің «айран», «күбі» сөздерімен тіркесіп, «айрандай аптап, күбідей күптеп» сияқты тұрақты тіркестер тудырғанын байқаймыз. Бұл, әрине, көркем әдебиеттегі сөз зергерлерінің шеберлігінен туған. «Аптап» «күптеп» сөздері ең алғаш «алтын», «күміс» тұлғаларымен тіркеске түскендігі дау тудыра қоймас.