Бабыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[1494]]  ж. Омар Шайхы қайтыс болады да, [[Ферғана]] әмірінің орны бос қалады. Осы кезде Омар Шайхының інісі, [[Самарқан]] әмірі Ахмет мырза осы орынға ауыз салып, Ферғана әмірінің тағына таласады. Алайда, Омар Шайхының беделді бектері оған қарсы шығып, Омар Шайхының 11 жасар баласы Бабырды Ферғана әмірі деп жариялап, асығыс таққа отырғызады. Бабыр үкімет басына келген кезде, [[Самарқан]], [[БұқарБұқара]], [[Ташкент]], [[Әндіжан]], [[Хисар]], [[Қабыл]]ды билеуші Темір тұқымдары өзара жауласып, бір кездегі аса қуатты [[Ақсақ Темір]] империясын әбден әлсіреткен еді.

Міне, осындай аса ауыр жағдайда үкімет басына келген бала Бабырдың көп майданда күрес жүргізуіне тура келді. Ол бір жағынан өзінің туған қаласы [[Әндіжан]]ды өзінің немере ағасы [[Ахмет мырза]]ныңмырзаның шабуылынан сақтап қалуға тиіс болса, екінші жағынан, өзі отырған тағына өз туысы [[Жиһангер]] мырзадан қорғап қалуға тура келді. Өзін [[Шыңғыс хан]]дығының мұрагері, [[Әмір Темір]]дің әулеті санаған Бабыр [[Мауреннахр]]да бір орталыққа бағынған ірі мемлекет құрып, Темір ұрпақтарының әр жерге шашырап жүрген әскери күштерін бір қолға топтастырмақ болды.

Осы кезде Самарқан мен Бұхара әмірі Сұлтан Ахмет мырза қайтыс болып, оның артында ұрпақ қалмады. Осыған байланысты [[Самарқан]]да Темір әулеттерінің арасында таққа талас басталды. Осыны пайдаланған солтүстіктегі [[көшпелі өзбектер]] ханы  — [[Шайбани хан]] өзінің қол астындағы адамдарын жинап алып, дереу Самарқанға қарай шеру тартады. Алайда самарқандықтар туған қаласын ерлікпер қорғап қалады. Бірақ ол уақыт өткізбей, [[Қаршы]] және [[Шахрисәбіз]] қалаларына бет алып, оларды жаулап алады да, бірден [[БұқарБұқара]]ға беттейді. Үш күн қоршауға шыдай алмаған [[БұқарБұқара]] бектреібектері қаланы [[Шайбани хан|Шайбани]]ге беріп қояды.

Жұма күндердің бірінде қала халқы намаз оқып жатқан кезде, [[Сұлтан Әли]] мырза аз ғана адамдармен жасырын түрде Самарқанды тастап шығып, Шайбаниға барады. Мұнан кейін қаланың басқа әмірлері мен белді бектері де қала жұртшылығының мүддесін сатып кетіп, Шайбаниды үлкен сый-құрметпен қарсы алады. Сөйтіп, [[Шайбани хан|Шайбани]] 1500 жылы Ақсақ Темір әулетінің көне астанасы  — Самарқанды соғыссыз-ақ басып алады.

Бірақ Шайбани Самарқанда ұзақ тұра алмады. Самарқанның аса ірі ғұламаларының бірі  — [[Абул Мекарим]] Бабырға хат жазып оның өз ата-бабасының астанасын басып алып, ондағы таққа отыруға шақырады. Сондай-ақ белгіленген уақытта оған қаланың қақпасын ашып беруге уәде береді.

Өзінің жеке басының асқан ерлік етуіне қарамастан, Бабыр әскерлері жеңіліп, Бабырдың өзі Самарқанға келіп тығылды. Шайбани төрт ай бойы қаланы қоршап алды. Аштық күшейе берді. Қаланың көптеген бектері аштыққа шыдай алмай, [[Шайбани хан|Шайбани]]ге өтіп кетіп жатты. Өзінің осындай ауыр жағдайға душар болғанын сезген Бабыр бір түнде Самарқанды тастап шығып, [[Ташкент]]тегі ағасы, Моғұл ханы  — Махмұдқа барды. Бабырдың өзіне тиген еншісі  — Әндіжан өлкесі де бұл кезде [[Шайбани хан|Шайбани]]дің қолында болатын. Енді Бабыр [[Әндіжан]]ды азат етіп алу үшін Махмуд ханнан көмек сұрады.

[[1501]]  ж. қысында моғұл әскерлері жорыққа аттанады. Бірақ Шайбани әскерлері оларды Сырдария бойында тас талқан етті. Бабыр енді Моғұлстанның солтүстік-шығыс облыстарына қарай қашты. Осы күннен бастап Бабыр өз сөзімен айтқанда, шатыраш шаһы сияқты бір бұрыштан бір бұрышқа тығылумен болды. Ақыры [[1504]]  ж. Кабул бектерінің көмегімен ондағы үкімет билігін өз қолына алады және жақсы жарақтанған әскер құрады.

Жеңістен жеңіске жетіп желіккен көшпелі өзбек ханы [[Мұхаммед Шайбани]] Темірдің соңғы көрнекті ұрпағы Сұлтан Хусайын мырзаның Әмірлігін де басып алуға әзірленеді. Шайбанидің аяқ алысынан қауіптенген Ақсақ Темір тұқымдары  — Хисар, Хатлан, Куляб, Кундуз, Бадахшан Әмірлері өзара одақ құрады. Міне осы одаққа Бабыр да қосылады. Одақтың басшысы болып Хисардың Әмірі [[Хусрау- шах]] тағайындалады. [[1504]]  ж. [[шілде]]де ол өзінің әскерлерімен Кундузға қарай аттанады. Бірақ осы жерде жол тосқан Шайбани әскерлерінен қатты жеңіліп, өзі тұтқынға түсіп, сол жерде қаза тапты. Одақтастардың бұдан былайға шабуылы өздерінің өзара ұрыс-керісі салдарынан тоқтап қалады. Осы кезде Шайбани Бұқардан Хорезмге қарай шабуыл жасап, [[1505]] жылы [[Үргеніш]]ті басып алды.