Салмақсыздық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Салмақсыздық''' — [[гравитация]]лық тартылыс өрісіндегі [[механика]]лық жүйенің бөліктері бір-біріне қысым түсірмейтін және бірін-бірі [[деформация]]ламайтын күй. [[Механика]]лық жүйе үш шарт орындалғанда: 1) жүйеге [[гравитация]]лық өрістен өзге сыртқы күш әсер етпегенде; 2) кеңістіктің жүйе орналасқан бөлігінде [[гравитация]]лық өріс біртекті болғанда; 3) жүйе тек ілгерілемелі қозғалыста болғанда ғана салмақсыздық күйінде бола алады. Вертикал бағытта қозғалатын лифт ішіндегі массасы m дененің қозғалыс теңдеуі [[Ньютон]]ның екінші заңы бойынша ma=Fa+R болады. Мұндағы Fa=mg — [[ауырлық күші]], R — денеге әсер етуші [[реакция күші]]. Оның шамасы дененің салмағына (P) тең, бағыты қарама-қ: R=P. Сондықтан қозғалыс теңдеуі ma=FaP болады, ал дененің салмағы P = m(g – a) өрнегімен анықталады. Егер дене тыныштық күйде немесе бірқалыпты қозғалыста болса, онда a=0, дененің салмағы ауырлық күшіне тең: P=mg. Егер дене a=g үдеумен тік төмен қозғалса, онда P=m(ga)=0, яғни дене салмақсыздық күйінде болады. ЖЖС [[орбита]]да еркін ұшқанда, онда орналасқан денелер салмақсыздық күйде болады. салмақсыздық жағдайы тірі [[организм]]дердің өмір сүру ортасындағы жағдайдан өзгеше болғандықтан, организмде қайтымсыз зиянды өзгерістер пайда болуы мүмкін. Сондықтан ұзақ уақыт ұшатын [[ғарыш]] [[кеме]]лерінде жасанды ауырлық күшін тудыру мүмкіндіктері қарастырылу керек. Салмақсыздық күйі [[Жер]] бетінде орындалмайтын кейбір күрделі [[технология]]лық процестерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.<br />
 
Адам ағзасына әсері<br />
Жердің гравитация жағдайынан салмақсыздық жағдайына өту кезінде (бірінші кезекте - орбитада ғарыш аппаратын шығу кезінде), ғарышкерлердің көпшілігі ғарыш бейімдеу синдромы деп аталатын организмнің реакциясы, байқалады. Ұзақ мерзімде (бір аптадан астам)нөлдік гравитациялық кеңістікте болған адамның ағзасында жағымсыз белгілі бір өзгерістер тудыруы бастайды.<br />
 
Салмақсыздықтың бірінші және ең айқын әсері - бұлшықет қарқынды атрофиясы: бұлшықет шын мәнінде организмнің барлық физикалық сипаттамаларын құлауының нәтижесінде, адам қызметі алынып тасталады. Сонымен қатар, салдарынан бұлшықет тінінің белсенділігінің күрт төмендеуіне ағзаның оттегі шығынын азайту, сондай-ақ артық жатқан гемоглобин оның синтез (гемоглобин), сүйек кемігінің қызметін азайтуы мүмкін.Қозғалыстың шектеуінен сүйектегі форфор айналымы бұзылып, күші азаяды.
<ref> Қазақ энциклопедиясы, 7 - том </ref>
 
== Пайдаланылған әдебиеттер: ==