Тәңіршілдік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
8-жол:
[[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес одағы]] ыдыраған 1990 жылдардан бастап Тәңіршілдік [[Орталық Азия]]дағы ([[Қазақстан]], [[Қырғызстан]], [[Ресей]]дегі [[Татарстан]], [[Башқұртстан]]) түркі тілді халықтардың интеллектуалды зиялыларының ұстанымы болуда. Ол сондай-ақ [[Бурятия]]да, [[Саха Республикасы|Саха]]да (Якутияда), [[Хакасия]]да, [[Тыва]]да және басқа да [[Сібір]]дегі түркі халықтарында біртіндеп дами бастады. [[Алтайлықтар|Алтай]]лық [[Бурханизм]] және [[Чуваштар]]дың [[Ваттисен йăли]] қатарлылардың кей элементтері тенгризмге ұқсайды. [[Моңғолия]]ны кейде оның тұрғындары "''Мәңгілік көк Таңрінің елі''" (Munkh Khukh Tengriin Oron) деп атайды.
== "Тәңір" сөзі ==
Ежелгі және қазіргі түріктер арасында Тәңір (көне түркіше: Täŋri) ұғымының түрлі формалары бар: Тәңірі, Тангара, Тангрі, Танри, Тангре, Тегри, Тингир, Тенкри, Тери, Тер, Туре.{{sfnm|1a1=<ref>Pettazzoni|1y= 1956|1p=, p. 261|2a1=; Tanyu|2y= 1980|2p=, p. 9f|3a1=; Güngör|3a2= & Günay|3y= 1997|3p=36}}, p. 36.</ref> Тәңір сөзі көне түркі тілінен шыққан: Тенк ("таң сәрі") немесе Тан ("таң").{{sfn|Tanyu|2007|pp=11–13}} Сонымен қатар, Стефан Георгтің болжауынша, түрікше "Тәңірі" сөзі түптеп келгенде Прото-Енисейдің *tɨŋgVr - "жоғары" сөзінен келіп шыққан.<ref>Georg, Stefan (2001): Türkisch/Mongolisch tengri “Himmel/Gott” und seine Herkunft. Studia Etymologica Cracoviensia 6: 83–100.</ref>
 
The forms of the name Tengri (Old Turkic: Täŋri‎)[2] among the ancient and modern Turks and Mongols are Tengeri, Tangara, Tangri, Tanri, Tangre, Tegri, Tingir, Tenkri, Teri, Ter, and Ture.[3] The name Tengri ("the Sky") is derived from Old Turkic: Tenk‎ ("daybreak") or Tan ("dawn").[4] Meanwhile, Stefan Georg proposed that the Turkic Tengri ultimately originates as a loanword from Proto-Yeniseian *tɨŋgVr- "high".[5] Mongolia is sometimes poetically called the "Land of Eternal Blue Sky" (Munkh Khukh Tengriin Oron) by its inhabitants.